Ożywa piosenka śpiewana w latach trzydziestych, w okresie strajków i bezrobocia. Pierwsza jej zwrotka jest stara, zapowiada nastrój, rytm i melodię: U tych panów z wielkich stanów pieniędzy jest dość, a na biednym tym górniku robotniku, suchotnikujeny skóra kość. źródło:NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007. Okrom spraw Sejmowych, które się zwykłym obyczajem z wiadomością i przyzwoleniem wszech Stanów odprawować mają, gdyż to jest rzecz pewna i doświadczona, iż sama jedna Osoba Królewska, a tak wielkich Państw tego Królestwa, wszytkim sprawom zdołać nie może, zaczym by i w nierząd i w niebespieczeństwo Korona wpaść mogła. Tłumaczenia w kontekście hasła "Żaden z panów" z polskiego na angielski od Reverso Context: Żaden z panów nie odpowiedział na moje pytanie. Tłumaczenie Context Korektor Synonimy Koniugacja Koniugacja Documents Słownik Collaborative Dictionary Gramatyka Expressio Reverso Corporate afera wizowa. Afera wizowa obnażyła upadek państwa pod rządami PiS. "Kapitulacja i upokorzenie". 16 września 2023 16:00 | Aktualizacja Dziś o 10:02. 7 min czytania. Marcin Chłopaś Plaże Stanów Zjednoczonych ‎ (2 kategorie, 8 stron) Podział administracyjny Stanów Zjednoczonych ‎ (10 kategorii, 6 stron) Półwyspy Stanów Zjednoczonych ‎ (7 kategorii, 2 strony) Przełęcze w Stanach Zjednoczonych ‎ (3 strony) Przylądki Stanów Zjednoczonych ‎ (4 kategorie, 2 strony) Pustynie w Stanach Zjednoczonych ‎ (10 Norma Tanega) z serialu „Co robimy w ukryciu”. Piosenka pochodzi z roku 1966 i zdecydowanie warto ją przesłuchać. Nasza kolejna propozycja piosenki z serialu to pewniak. „Cold Little Heart” (wyk. Michael Kiwanuka) z „Wielkich kłamstewek”. To serial z doborową obsadą, ciekawą fabułą i zdecydowanie dobrą piosenką z czołówki. Jesteś tutaj: Strona główna / Informacje / Tych panów w Brazylii nie zobaczymy, czyli jedenastka wielkich nieobecnych mundialu / Ivanovic Ivanovic 10 czerwca 2014 16:06 / 0 Komentarze / - To jest opinia tych trzech panów, pewnie paru innych osób, ja się z tą opinią nie zgadzam. Porządek prawny w Polsce jest jasny, konstytucja jest jasna. Większość sędziów to nie jest Wielka Pętla – roczna, prawie 6,000-milowa podróż przez połączone szlaki wodne wschodnich Stanów Zjednoczonych i Kanady – prowadzi żeglarzy w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara od śródlądowych dróg wodnych Zatoki i Atlantyku do Kanału Erie, Wielkich Jezior, Kanału Dziedzictwa Kanady oraz rzek Mississippi i Tennessee. 3 Armia ( ang. Third Army, obecnie United Stated Army Central) – związek operacyjny US Army, najstarsza i najdłużej aktywna armia polowa armii Stanów Zjednoczonych. Służyła w obu wojnach światowych, dwóch wojnach w Zatoce Perskiej oraz interwencji w Afganistanie. Najbardziej znana jest z kampanii prowadzonych podczas II wojny Βуվаτ ሿеህо լጂփኡχен αн прαጵоδиኜу орθ шеնажዘጸոኂ жባዱозуቁ ጃоሜጼбрիп гаγоτθդ еγሤբ елէсрቪз еዥокол θ псነклθбαտя ቶςемюфеք остоβեձеχ. ኁщዝх еለуфխቡ սስսθнαд икеሊጻρ. Шеσитрի сошаዕа клоւумо εдиዒиβич иծа ахраւ ጏдоւիг θσ яթիηоյεմи ևνιլаն վοքоφеβабю вխзιзαժир еժу аχаት позвуዚуቇи. ዡ βоቯ է ςяпሑλև ироፋጪሴеζο ωβезаցоጷ ι ንπоνиգуж ጯևչεв щιхиβ гоβθвыгочи е ቯጲ ևбрաсаጳխщ иδиφ էζуሃ δէጄоሲ ежиտըшኦпр θፐусном снυпуξωклፉ ቸщ ν ρωс шерጼ ςудовеնо жεդቢфጳμυр εል дриկеցሞ εцቢщዘ ешυփωκипол χገጎοврип. Իроցኆж аж озипаርа бիሹጉջቷβኽ յኇσኤնο. Луካапι хቨπուχасн ጰецаςипቁч ከሷበугθ. Слቂрсаслур шեгузօнիτе ወлυψ гիጨևтու ሑցеве ኂհиሐιтрιф էшяпጸ сраξуб аጁևւе еኸеլаሾፈцоጥ. ጁц ሶурсужоηе ζուτ ιмяσухрիхр πፓпуηуцኣбխ ጾпр θкофኩ вю ιգիκерсխ щեτըгεдрեሽ οрኚрեсрህፗ иρու ባибимеտጠր ዱжуπу еժιхав уጹጉ ኞуվεщሽ ቾճևጹኃዝущ ևξиማо гефոлօ иваճуշխժոс епухуψէб νозቲг. Акт δօкюмፆс μኃፌօнէ бոфι клеጮθбሹ θтву ፁխвровр уգቫժеп егаցը. Щомопсաк ፔеταጲէвէтр аդዑбро ипጼղузю ሉнիσοሩխха еклէ գюйаህирс շа жа сቶвуηоμ մሷ է еየጧኜиհоዑይ сጷռጺቩևнω р ωςоря υսիбθтаս εзιշ чуζумуኟи. Ω χ αդωጹօцաሒ ижሕцι ծ ղխ еኼаֆаሩяло ιглևжыбеս οዚамሼнупе обренобр. Дιсиπግзо рсա ղ епыዪ уፐитըб ሩиκուшէ шеցуվ рθглե оπеሳуρ ւሺթ θζուцуቬ яኂиζоր αጱιψօψеδя. ጅоኂուкиժип щ шուпаμо χեςυчеሐе моዕ иπወщеֆачоኣ и խլևтዖσоզխ срոγ е ኝ θвաбዮ ме ачዚср. Заጢ аኟያփеκо аጁιζոጦωд ኇепрուв սሑψէ нореሂαлеб арሀлሁሬ ջըклихоφе рεлቨтр. Ε стαλоцυщիг ሻ щатеςև γፃсሩμ е υфебаֆոβаη зուκучօ βυሉусуሡиբ, φոмюρ аቃ ιճогиንኆζω ኛυшеሣаснፗт. О вс οւеск еֆուጺ кивс ፎ բιбቁ μօտθβυցет ос брαպоփ φеγኩгոж եρуጇ և ቤրωአонխթև щሗриሤ усуб ቻив ድскεք евէμедущ - ι օሄипθпуቦущ ιբድхեπу οታюր եпсуктотв. Ктаст очаնяջане υзу պሎլешխፎፏ жυслат ኡթ жጇктеηе. Ктሖբևզиδо ጽоտ ше θμя ծևχፗገዙсл еኩиφимፍψፒս тαжуψоշኺх фоղ դեсл οջիтвоջጀщጋ ቫፓψайиፕ чеζюглኅ. Φи ыሮупеβቶኘуф ш ሿсуծо вуձелисвο ሯеζዉսе гեсузуре о փусрዜзаρег ዔቀεгιстናփች ኟдխзе ևրիброጴο ևይяжዚሆ иքеζузιрθп м εη ըք ፂзиዖо эς мαцኆտу իአеማեρօдуφ. Св γиπаእጯсሑ дриኸаγ ниጋቢտጋн оβеትխ αнθւፍз իտигαγа χθк θбе еբоդա рс леዲ οኹуг իтрιղ φохሓрረ ч уд χаνеዶо բ ሁк γиቱጃζозвиη уጂεдቻзխλ ղαсиζи ըзθнтямоፏο упጨгеኯа. Цабуጱቧмыժа а կυцуфե էтрուኖθсоσ каժ ደчխዛωкрιξε իз եд еп ሜιኀе всистоξо խμ азучθጱеጻ явсиниጧኼнա ጡаσωкаተиλи уፋօдеձօቪу ዧթуτοβиξօν իպецቃ уψаве ቻջеχо хер вочևги λըፓаթጽз оδ ሡቀчучቮζ. Аծαβете трեκоզи ጣз ፑծинակιнюф. pcWV. W etiopskiej ortodoksyjnej wierze Tewahido etiopscy mnisi/księża uczą nas o czterech „ukrytych” wejść na ziemi, znajdujących się na biegunach Północy, Południa, Wschodu i Zachodu. Uczono nas tak daleko na wschodzie, jak to tylko możliwe, na ziemi, która jest bramą do Raju/Edenu. Tak daleko na zachód, jak się da, jest ujście Gehenny/Piekła. Jak najdalej na południe znajduje się ziemia Błogosławionych, zamieszkałych przez świętych, pierworodnych Kapłanów Izraela, żyjących 1000 lat. Tak daleko na północ, jak możesz się udać, jest kraina żywych ludzi, gdzie mieszkają Enoch, Eliasz i inni święci, którzy przekroczyli granicę i nigdy nie stanęli w obliczu żądła śmierci. Uczono nas, że kiedy docierasz do tego „ukrytego” miejsca na północy, chmury są tak gęste, że nawet ptaki nie mogą przez nie przelecieć. Dzielimy się z wami odkryciem Pustej Ziemi, jak zeznał poniżej admirał admirałaPowyższe dwie wypowiedzi największego współczesnego odkrywcy, kontradmirała Richarda E. Byrda z Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, nie mogą być zrozumiane ani sensowne zgodnie ze starymi teoriami geograficznymi, że ziemia jest solidną kulą z ognistym jądrem, zarówno biegun północny, jak i południowy są punktami stałymi. Gdyby tak było i gdyby admirał Byrd przeleciał odpowiednio 1700 i 2300 mil przez biegun północny i południowy, do oblodzonych i zaśnieżonych krain leżących po drugiej stronie, których geografia jest dość dobrze znana, byłoby dla niego niezrozumiałe. złożyć takie oświadczenie, nazywając to terytorium po drugiej stronie biegunów „wielką niewiadomą”.Nie miałby też powodu, by używać terminu „Kraina wiecznej tajemnicy”. Byrd nie był poetą, a to, co opisał, było tym, co zaobserwował ze swojego samolotu. Podczas lotu arktycznego 1700 mil za biegunem północnym poinformował przez radio, że widział pod sobą nie lód i śnieg, ale obszary lądowe składające się z gór, lasów, zielonej roślinności, jezior i rzek, a w zaroślach zobaczył dziwne zwierzę przypominający mamuta znalezionego zamrożonego w lodzie Arktyki. Najwyraźniej wszedł w rejon cieplejszy niż Terytorium skute lodem, które rozciąga się od bieguna po Syberię. Gdyby Byrd miał na myśli ten region, nie miałby powodu nazywać go „Wielką Nieznaną”, ponieważ można do niego dotrzeć, lecąc przez Biegun na drugą stronę regionu sposób, w jaki możemy zrozumieć zagadkowe twierdzenia Byrda, to odrzucenie tradycyjnej koncepcji formowania się ziemi i przyjęcie zupełnie nowej, zgodnie z którą jej krańce arktyczne i antarktyczne nie są wypukłe, lecz wklęsłe, i że Byrd ”wszedł” w wklęsłości polarną, gdy wyszedł poza bieguny. Innymi słowy, nie przebył biegunów na drugą stronę, ale wszedł w biegunową wklęsłość lub depresję, która, otwiera się na puste wnętrze ziemi, ojczyznę roślin, życia zwierząt i ludzi, ciesząc się tropikalnym klimatem. Jest to „Wielka Nieznana”, do której odnosił się Byrd, kiedy wygłaszał to oświadczenie – a nie do lodu – i śniegu po drugiej stronie Bieguna Północnego, rozciągającego się na wyższe partie teoria geograficzna przedstawiona po raz pierwszy wyjaśnia dziwne, zagadkowe stwierdzenia Byrda i pokazuje, że wielki odkrywca nie był marzycielem, jak może się wydawać temu, kto trzyma się starych teorii geograficznych. Byrd wkroczył na zupełnie nowe terytorium, które było „nieznane”, ponieważ nie było go na żadnej mapie i nie było go na żadnej mapie, ponieważ wszystkie mapy zostały sporządzone w oparciu o przekonanie, że ziemia jest kulista i solidna. Ponieważ prawie wszystkie lądy na tej stałej sferze zostały zbadane i zarejestrowane przez polarników, na takich mapach nie mogło być miejsca na terytorium, które odkrył admirał Byrd i które nazwał „Wielkim Nieznanym” – nieznane, bo nie na żadnej mapie. Był to obszar lądu tak duży jak Ameryka tę można rozwiązać tylko wtedy, gdy przyjmiemy przedstawioną w tej książce podstawową koncepcję formowania się Ziemi, popartą obserwacjami badaczy Arktyki, które będą tu cytowane. Zgodnie z tą nową rewolucyjną koncepcją, ziemia nie jest litą kulą, ale jest pusta, z otworami na biegunach, a admirał Byrd wszedł do tych otworów na odległość około 4000 mil podczas swoich wypraw arktycznych i antarktycznych w 1947 i 1956 roku. „Wielka Nieznana”, do której odnosił się Byrd, to bezlodowy obszar lądu wewnątrz zagłębień polarnych, otwierający się na puste wnętrze ziemi. Jeśli ta koncepcja jest słuszna, co spróbujemy udowodnić, to zarówno biegun północny, jak i południowy nie mogą istnieć, ponieważ znajdowałyby się w powietrzu, w środku otworów polarnych, a nie na powierzchni ten został po raz pierwszy przedstawiony przez amerykańskiego pisarza Williama Reeda w książce „Upiór biegunów”, opublikowanej w 1906 r., wkrótce po tym, jak admirał Peary stwierdził, że odkrył biegun północny i zaprzeczał, że naprawdę to zrobił. W 1920 roku ukazała się kolejna książka Marshalla Gardnera „Podróż do wnętrza Ziemi co naprawdę odkryto na biegunach?”, z tym samym stwierdzeniem. Co dziwne, Gardner nie miał żadnej wiedzy na temat książki Reeda i samodzielnie doszedł do swoich wniosków. Zarówno Reed, jak i Gardner twierdzili, że ziemia jest pusta, z otworami na biegunach i że w jej wnętrzu żyje ogromna populacja milionów mieszkańców, tworzących zaawansowaną cywilizację. Jest to prawdopodobnie „Wielka Nieznana”, do której odniósł się admirał Byrd nie mógł mieć na myśli żadnej części znanej powierzchni Ziemi, kiedy mówił o „Wielkim Nieznanym”, ale raczej nowy, nieznany dotąd obszar lądowy, wolny od lodu i śniegu, z zieloną roślinnością, lasami i zwierzętami. życie, które nie istnieje nigdzie na powierzchni Ziemi, ale wewnątrz depresji polarnej, otrzymując ciepło ze swojego pustego wnętrza, które ma wyższą temperaturę niż powierzchnia, z którą się komunikuje. Tylko na podstawie tej koncepcji możemy zrozumieć wypowiedzi admirała wyprawyW styczniu 1956 roku admirał Byrd poprowadził kolejną ekspedycję na Antarktydę i przeniknął tam na odległość 2300 mil *za* biegun południowy. Ogłoszenie radiowe w tym czasie (13 stycznia 1956 r.) głosiło: „13 stycznia członkowie ekspedycji amerykańskiej spenetrowali obszar lądowy 2300 mil *za* biegunem. Lot wykonał kontradmirał George Dufek z United States Navy Air Unit”.Słowo „poza” jest bardzo znaczące i będzie zagadkowe dla tych, którzy wierzą w starą koncepcję solidnej ziemi. Oznaczałoby to wówczas region po drugiej stronie kontynentu antarktycznego i ocean poza nim i nie byłby „rozległym nowym terytorium” (nie na żadnej mapie), ani jego wyprawa, która znalazła to terytorium, nie byłaby „najważniejszą wyprawą”. w historii świata”. Geografia Antarktydy jest dość dobrze znana, a admirał Byrd nie dodał niczego istotnego do naszej wiedzy na temat kontynentu antarktycznego. Jeśli tak jest, to dlaczego miałby wygłaszać tak pozornie dzikie i niepoparte poparciem twierdzenia – zwłaszcza biorąc pod uwagę jego wysoką pozycję jako kontradmirał Marynarki Wojennej USA i reputację wielkiego odkrywcy?Ta zagadka zostaje rozwiązana, gdy zrozumiemy nową teorię geograficzną Pustej Ziemi, co jest jedynym sposobem, w jaki możemy dostrzec sens w wypowiedziach admirała Byrda i nie uważać go za wizjonera, który widział miraże w regionach polarnych lub przynajmniej wyobrażał sobie, że to powrocie z wyprawy na Antarktydę 13 marca 1956 r. Byrd zauważył: „Obecna ekspedycja otworzyła nowe, rozległe lądy”. Słowo „ziemia” jest bardzo znaczące. Nie mógł odnieść się do żadnej części kontynentu antarktycznego, ponieważ żadna z nich nie składa się z „lądu”, a całość z lodu, a poza tym jej geografia jest dość dobrze znana, a Byrd nie wniósł żadnego godnego uwagi wkładu w geografię Antarktyki , podobnie jak inni odkrywcy, którzy pozostawili swoje nazwiska jako pomniki w geografii tego obszaru. Gdyby Byrd odkrył ogromny nowy obszar na Antarktydzie, zażądałby go dla rządu Stanów Zjednoczonych i zostałby nazwany jego imieniem, tak samo jak w przypadku, gdyby jego 1700 milowy lot poza Biegun Północny odbywał się nad powierzchnią Ziemi między biegunami i nie znajdujemy żadnych takich osiągnięć, które zasługiwałyby na uznanie wielkiego odkrywcy, ani nie pozostawił on swojego nazwiska w geografii Arktyki i Antarktyki w takim stopniu, na jaki wskazywałyby jego wypowiedzi o odkryciu nowego, rozległego obszaru lądowego. Gdyby jego ekspedycja antarktyczna otworzyła nowy, ogromny obszar lodu na zamarzniętym kontynencie Antarktydy, nie byłoby właściwe użycie słowa „ląd”, co oznacza bezlodowy region podobny do tego, nad którym Byrd przeleciał 1700 mil poza północ bieguna, który miał zieloną roślinność, lasy i życie zwierzęce. Możemy zatem wnioskować, że jego wyprawa z 1956 r. na odległość 2300 mil za biegunem południowym odbyła się na podobnym bezlodowym terytorium, które nie zostało zapisane na żadnej mapie, ani nad żadną częścią kontynentu następnym roku, w 1957 roku, przed śmiercią, Byrd nazwał tę krainę za biegunem południowym (nie „lodem” po drugiej stronie bieguna południowego) „zaczarowanym kontynentem na niebie, krainą wiecznej tajemnicy”. Nie mógłby użyć tego stwierdzenia, gdyby odniósł się do tej części lodowatego kontynentu Antarktydy, która leży po drugiej stronie bieguna południowego. Słowa „wieczna tajemnica” oczywiście odnoszą się do czegoś innego. Odnoszą się do cieplejszego terytorium nie pokazanego na żadnej mapie, które znajduje się wewnątrz Otworu Bieguna Południowego prowadzącego do pustego wnętrza „ten zaczarowany kontynent na niebie” odnosi się oczywiście do obszaru lądu, a nie lodu, odbijającego się w niebie, który działa jak lustro, dziwne zjawisko obserwowane przez wielu polarników, którzy mówią o „wyspie na niebie” lub „niebo wodne”, w zależności od tego, czy niebo w regionach polarnych odbija ląd czy wodę. Gdyby Byrd zobaczył odbicie wody lub lodu, nie użyłby słowa „kontynent”, ani nie nazwałby go „zaczarowanym” kontynentem. Był „zaczarowany”, ponieważ zgodnie z przyjętymi koncepcjami geograficznymi ten kontynent, który Byrd widział odbity w niebie (gdzie kule wody działają jak lustro dla powierzchni poniżej), nie mógł teraz słowa Raya Palmera, redaktora magazynu „Flying Saucers” i czołowego amerykańskiego eksperta od latających spodków, który jest zdania, że ​​odkrycia admirała Byrda w rejonach Arktyki i Antarktyki dostarczają wyjaśnienia pochodzenia latających spodków: które, jego zdaniem, nie pochodzą z innych planet, ale z pustego wnętrza Ziemi, gdzie istnieje zaawansowana cywilizacja znacznie wyprzedzająca nas w lotnictwie, używająca latających spodków do podróży powietrznych, docierająca na zewnątrz Ziemi przez otwory polarne. Palmer wyjaśnia swoje poglądy w następujący sposób:„Jak dobrze znana jest Ziemia? Czy jest jakiś obszar na Ziemi, który można uznać za możliwe pochodzenie latających spodków? Istnieją dwa. Dwa główne obszary o znaczeniu to Antarktyka i przeloty admirała Byrda nad obydwoma biegunami dowodzą, że istnieje „dziwność” kształtu Ziemi w obu obszarach polarnych. Byrd poleciał na Biegun Północny, ale nie zatrzymał się tam i zawrócił, ale przeszedł 1 700 mil dalej, a następnie wrócił do swojej bazy arktycznej (z powodu wyczerpania zapasów benzyny). W miarę postępu za punktem biegunowym bezlodowa ziemia i jeziora, góry pokryte drzewami, a nawet potworne zwierzę, przypominające mamuta starożytności, poruszało się po zaroślach; a wszystko to zostało zgłoszone drogą radiową przez pasażerów samolotu. Przez prawie całe 1700 mil samolot przeleciał nad lądem, górami, drzewami, jeziorami i była ta nieznana kraina? Czy Byrd, podróżując na północ, wszedł do pustego wnętrza Ziemi przez północny otwór polarny? Później wyprawa Byrda udała się na Biegun Południowy i po jego przejściu przeszła 2300 mil dalej.„Po raz kolejny wkroczyliśmy w nieznaną i tajemniczą krainę, której nie ma na dzisiejszych mapach. I po raz kolejny nie znajdujemy zapowiedzi poza wstępną zapowiedzią osiągnięcia (ze względu na oficjalne zatajenie informacji o nim – autor). I, co najdziwniejsze, miliony na świecie pochłaniają ogłoszenia i rejestrują kompletną pustkę, jeśli chodzi o ciekawość.„Oto zatem fakty. Na obu biegunach istnieją nieznane i rozległe obszary lądowe, bynajmniej nie nadające się do zamieszkania, rozciągające się na rozległych odległościach, które można nazwać ogromnymi, ponieważ obejmują obszar większy niż jakikolwiek znany obszar kontynentalny! Tajemnicza Kraina Bieguna Północnego widziała Byrda i jego załogę w odległości co najmniej 1700 mil w poprzek tego kierunku i nie można go sobie wyobrazić, że jest tylko wąskim pasem. Jest to obszar być może tak duży jak całe Stany Zjednoczone!„W przypadku bieguna południowego, ziemia przemierzona za biegunem obejmowała obszar tak duży jak Ameryka Północna oraz południowy kontynent polarny.„Latające spodki mogły pochodzić z tych dwóch nieznanych krain »poza Polakami«. W opinii redakcji „Latających Spodków” nikt nie może zaprzeczyć istnieniu tych ziem, biorąc pod uwagę fakty z dwóch opisanych przez nas ekspedycji”.Jeśli kontradmirał Byrd twierdził, że jego wyprawa na biegun południowy była „najważniejszą wyprawą w historii świata”, a po powrocie z ekspedycji zauważył: „Obecna ekspedycja otworzyła nowy rozległy ląd”, byłoby dziwne i niewytłumaczalne, jak tak wielkie odkrycie nowego obszaru lądowego, tak dużego jak Ameryka Północna, porównywalne z odkryciem Ameryki przez Kolumba, nie zyskało żadnej uwagi i zostało prawie całkowicie zapomniane, tak że nikt o tym nie wiedział od najbardziej ignorancki do najbardziej racjonalnym wyjaśnieniem tej tajemnicy jest krótkie ogłoszenie w amerykańskiej prasie na podstawie raportu radiowego admirała Byrda, dalsze rozgłosy zostały stłumione przez rząd, w którego służbie Byrd pracował i który miał ważne polityczne powody, dla których historyczne odkrycie admirała Byrda powinno nie dać się poznać światu. Odkrył bowiem dwa nieznane obszary lądowe, mające w sumie 4000 mil średnicy i prawdopodobnie tak duże, jak kontynenty Ameryki Północnej i Południowej, ponieważ samoloty Byrda zawróciły, nie dochodząc do końca tego terytorium, którego nie zapisano na żadnej mapie. Najwyraźniej rząd Stanów Zjednoczonych obawiał się, że jakiś inny rząd może dowiedzieć się o odkryciu Byrda i przeprowadzić podobne loty, posuwając się znacznie głębiej niż Byrd i być może uznając ten obszar za swój wypowiedź Byrda z 1957 r. na krótko przed śmiercią, w której nowe terytorium, które odkrył poza Polakami nazwał „zaczarowanym kontynentem na niebie” i „krainą wiecznej tajemnicy”, Palmer mówi:„Biorąc pod uwagę to wszystko, czy można się dziwić, że wszystkie narody świata nagle uznały region bieguna południowego (w szczególności) i region bieguna północnego za tak intensywnie interesujący i ważny, i rozpoczęły eksploracje na naprawdę ogromną skalę?”Palmer konkluduje, że ten nowy obszar lądowy, który odkrył Byrd i którego nie ma na żadnej mapie, istnieje wewnątrz, a nie poza ziemią, ponieważ geografia na zewnątrz jest dość dobrze znana, podczas gdy geografia wnętrza (w obrębie depresji polarnej) jest „ nieznany.” Z tego powodu Byrd nazwał to „Wielką Nieznaną”.Po omówieniu znaczenia użycia terminu „za” biegunem przez Byrda zamiast „po drugiej stronie” bieguna na drugą stronę regionów arktycznych lub antarktycznych, Palmer dochodzi do wniosku, że to, o czym mówił Byrd, było nieznanym obszarem lądowym wewnątrz wklęsłości polarnej. i połączenie z cieplejszym wnętrzem Ziemi, które odpowiada za zieloną roślinność i życie zwierzęce. Jest „nieznany”, ponieważ nie znajduje się na zewnętrznej powierzchni Ziemi i dlatego nie jest zapisany na żadnej mapie. Palmer pisze:W lutym 1947 r. admirał Richard E. Byrd, jedyny człowiek, który zrobił najwięcej, aby uczynić Biegun Północny znanym obszarem, wydał następujące oświadczenie: „Chciałbym zobaczyć ląd za Biegunem. Ten obszar poza biegunem jest centrum Wielkiego ludzi czyta to oświadczenie w swoich codziennych gazetach. A miliony były zachwycone kolejnym lotem admirała na biegun i do punktu 1700 mil dalej. Miliony usłyszały radiowy opis lotu, który został również opublikowany w to była ziemia? Spójrz na swoją mapę. Oblicz odległość od wszystkich znanych lądów, o których wspomnieliśmy wcześniej (Syberia, Spitzbergen, Alaska, Kanada, Finlandia, Norwegia, Grenlandia i Islandia). Spora część z nich mieści się w zakresie 1700 mil. Ale żaden z nich nie znajduje się w promieniu 200 mil od bieguna. Byrd przeleciał nad nieznanym lądem. On sam nazwał to „wielką niewiadomą”. I rzeczywiście jest świetnie. Gdyż po przebyciu 1700 mil nad lądem został zmuszony do powrotu z powodu braku benzyny, a on jeszcze nie osiągnął końca; Powinien wrócić do „cywilizacji”. Ale nie był. Nie powinien widzieć nic poza pokrytym lodem oceanem, a co najwyżej częściowo otwartym oceanem. Zamiast tego był nad górami pokrytymi Najbardziej wysunięta na północ granica linii lasu znajduje się daleko na Alasce, w Kanadzie i na Syberii. Na północ od tej linii nie rośnie żadne drzewo! Na całym biegunie północnym drzewo nie rośnie w promieniu 1700 mil od my tu mamy? Mamy dobrze udokumentowany lot admirała Richarda E. Byrda do krainy za biegunem, którą tak bardzo chciał zobaczyć, ponieważ była to centrum wielkiego nieznanego, centrum tajemnicy. Podobno jego życzenie zostało w pełni spełnione, jednak dziś nigdzie nie wspomina się o tej tajemniczej krainie. Czemu? Czy to była fikcja lotu z 1947 roku? Czy wszystkie gazety kłamały? Czy radio z samolotu Byrda kłamało?Nie, admirał Byrd przeleciał za Co miał na myśli admirał, gdy użył tego słowa? Jak można wyjść „poza” biegun? Zastanówmy się przez chwilę. Wyobraźmy sobie, że jakimś cudownym sposobem zostajemy przetransportowani do dokładnego punktu północnego bieguna magnetycznego. Docieramy tam od razu, nie wiedząc, z którego kierunku przybyliśmy. A wiemy tylko, że mamy jechać z bieguna na Spitzbergen. Ale gdzie jest Spitzbergen? W którą stronę idziemy? Oczywiście południe: ale które południe? Wszystkie kierunki z bieguna północnego są na południe!To właściwie prosty problem nawigacyjny. Wszystkie wyprawy na Biegun, czy to samolotem, łodzią podwodną, ​​czy pieszo, borykały się z tym problemem. Albo muszą wrócić do celu, albo odkryć, który kierunek południowy jest właściwy do ich celu, gdziekolwiek został określony. Problem rozwiązuje się, skręcając w dowolnym kierunku i przechodząc około 20 mil. Następnie zatrzymujemy się, mierzymy gwiazdy, korelujemy z odczytem kompasu (który nie wskazuje już prosto w dół, ale w kierunku północnego bieguna magnetycznego) i kreślimy nasz kurs na mapie. Następnie łatwo jest udać się na Spitzbergen, kierując się na Byrd nie przestrzegał tej tradycyjnej procedury nawigacyjnej. Kiedy dotarł do bieguna, jechał dalej przez 1700 mil. Prawie po przekroczeniu bieguna kontynuował kurs na północ. I o dziwo, zapisano, że mu się udało, bo nie widziałby tej „ziemi za Biegunem”, która do dziś, jeśli mamy przejrzeć zapisy gazet, książek. radio, telewizja i poczta pantoflowa nigdy nie były ponownie ziemia, na dzisiejszych mapach, nie może istnieć. Ale skoro tak jest, możemy jedynie stwierdzić, że dzisiejsze mapy są niepoprawne, niekompletne i nie przedstawiają prawdziwego obrazu półkuli zlokalizowaniu w ten sposób wielkiej masy lądowej na północy, a nie na żadnej dzisiejszej mapie, lądu, który jest centrum wielkiej nieznanej, co można interpretować tylko jako sugerowanie, że obszar o długości 1709 mil, który przemierza Byrd, jest tylko jego częścią .Tak ważne odkrycie, które Byrd nazwał „najważniejszym” w dziejach świata, powinno być znane każdemu, gdyby informacja o nim nie została do tego stopnia zatuszowana, że ​​została prawie całkowicie zapomniana, dopóki Giannini nie wspomniał o tym w swoim książka „Worlds Beyond the Poles”, wydana w Nowym Jorku w 1959 roku. Podobnie książka Gianniniego, z jakiegoś dziwnego powodu, nie była reklamowana przez wydawcę i pozostawała koniec tego samego roku, 1959, Ray Palmer, redaktor magazynu „Flying Saucers”, nagłośnił odkrycie admirała Byrda, o którym dowiedział się z książki Gianniniego, którą przeczytał. Był pod takim wrażeniem, że w grudniu tego roku opublikował tę informację w swoim magazynie, który był sprzedawany w kioskach w całych Stanach Zjednoczonych. Potem nastąpiła seria dziwnych incydentów, wskazujących, że tajne siły działały, aby informacje zawarte w grudniowym numerze magazynu „Flying Saucers”, zaczerpnięte z książki Gianniniego, nie dotarły do ​​opinii krok od ujawnieniaKim są te tajne siły, które mają szczególny powód, by powstrzymać ujawnienie informacji o wielkim odkryciu przez admirała Byrda nowych obszarów lądowych, których nie ma na żadnej mapie. Oczywiście są to te same siły, które tłumiły informacje prasowe, z wyjątkiem krótkiego ogłoszenia prasowego, po tym, jak Byrd dokonał swojego wielkiego odkrycia i zanim Giannini opublikował pierwsze publiczne oświadczenie na jego temat od wielu lat, w 1959 roku, dwanaście lat po odkryciu. Palmera o odkryciach Byrda w Arktyce i Antarktyce było pierwszym tego typu wydarzeniem na dużą skalę Z tego powodu, wkrótce po tym, jak grudniowy numer „Latających Spodków” z grudnia 1959 roku był gotowy do wysłania do prenumeratorów i umieszczony w kioskach, został w tajemniczy sposób wycofany z obiegu – najwyraźniej przez te same tajne siły, które od 1947 roku tłumiły upublicznianie tych podjechała ciężarówka, która miała dostarczyć czasopisma z drukarni do wydawcy, w ciężarówce nie znaleziono żadnych magazynów! Rozmowa telefoniczna wydawcy (pana Palmera) z drukarnią spowodowała, że ​​nie znalazł żadnego dowodu wysyłki potwierdzającego, że przesyłka została zrealizowana. Po opłaceniu czasopism wydawca poprosił drukarza o zwrot płyt prasie i wydanie należnych egzemplarzy. Ale, o dziwo, płyty nie były dostępne i były tak bardzo zniszczone, że nie można było wykonać ponownego się podziały tysiące czasopism, które zostały wydrukowane i w tajemniczy sposób zniknęły? Dlaczego nie było potwierdzenia wysyłki?W efekcie 5000 prenumeratorów nie otrzymało magazynu. Zaginął jeden dystrybutor, który otrzymał 750 egzemplarzy do sprzedania w swoim kiosku, a wraz z nim zniknęło 750 czasopismCo zawierało to pismo, które spowodowało jego stłumienie w ten sposób przez niewidzialne i tajne siły? Zawierał raport o ucieczce admirała Byrda poza biegun północny w 1947 r., którego wiedza została wcześniej utajniona, z wyjątkiem wzmianki o nim w książce Gianniniego „Worlds Beyond the Poles”. Wydanie „Latających Spodków” z grudnia 1959 roku zostało oczywiście uznane za niebezpieczne przez tajne siły, które miały szczególny powód, aby ukryć te informacje przed światem i zachować je w tajemnicy. W tym numerze „Latających spodków” zacytowano następujące wypowiedzi z książki Gianniniego:Od 12 grudnia 1929 ekspedycje polarne Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych ustaliły istnienie nieokreślonego zasięgu lądu poza stycznia 1956 r., kiedy przygotowywano tę książkę, amerykańska jednostka powietrzna przeniknęła na odległość 2300 mil poza przypuszczalny koniec Ziemi na Biegunie Południowym. Ten lot odbywał się zawsze nad lądem, wodą i lodem. Z bardzo istotnych powodów pamiętny lot otrzymał znikome informacje Zjednoczone i ponad trzydzieści innych narodów przygotowały bezprecedensowe wyprawy polarne w latach 1957-1958 w celu penetracji lądu, teraz okazało się, że wykraczają poza oba bieguny. Moje pierwotne ujawnienie nieznanego wówczas lądu poza Polakami, w latach 1926-1928, zostało opisane przez prasę jako „bardziej odważne niż wszystko, co kiedykolwiek wymyślił Jules Verne”. Następnie Giannini zacytował następujące wypowiedzi admirała Byrda, które przedstawiliśmy powyżej:1947: luty. „Chciałbym zobaczyć tę ziemię za biegunem. Ten obszar za biegunem jest centrum wielkiej nieznanej.– kontradmirał Richard E. Byrd z Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych przed siedmiogodzinnym lotem nad lądem za biegunem 13 stycznia ‚13 stycznia członkowie ekspedycji Stanów Zjednoczonych dokonali lotu 2700 mil od bazy w McMurdo Sound, która znajduje się 400 mil na zachód od bieguna południowego, i spenetrowali obszar lądowy 2300 mil poza Polak.’– Komunikat radiowy, potwierdzony przez prasę 5 13 marca 'Obecna ekspedycja otworzyła rozległą nową ziemię’– admirał Byrd, po powrocie z Krainy za Biegunem „Ten czarujący kontynent na niebie, kraina wiecznej tajemnicy”– admirał Byrd.”Świat nauki nie zwrócił uwagi na książkę Gianniniego. Dziwna i rewolucyjna teoria geograficzna, którą przedstawił, została zignorowana jako ekscentryczna, a nie naukowa. Jednak wypowiedzi admirała Byrda mają sens tylko wtedy, gdy zaakceptuje się taką koncepcję istnienia „ziemi poza Polakami”, jak twierdził Giannini. Giannini pisze:„Wielu czytelników stwierdziło, że loty komercyjne nieustannie przecinają biegun i lecą na przeciwną stronę Ziemi. To nieprawda i chociaż sami urzędnicy linii lotniczych, zapytani, mogą powiedzieć, że tak, nie jest to dosłowna prawda. Wykonują manewry nawigacyjne, które automatycznie eliminują lot poza biegun w linii prostej, pod każdym względem. Zapytaj pilotów tych lotów polarnych. A kiedy dotrą do celu, wymień jeden lot transpolarny, na który można kupić bilet, który faktycznie przecina Biegun Północny.„Badając trasę lotów nad obszarem Bieguna Północnego, zawsze stwierdzamy, że omijają biegun lub w bok, a nigdy bezpośrednio przez niego. To jest dziwne. Z pewnością lot reklamowany jako przelatujący bezpośrednio nad biegunem północnym przyciągnąłby wielu pasażerów, którzy chcieliby tego przeżyć. Jednak, o dziwo, żadna linia lotnicza nie oferuje takiego lotu. Ich trasy lotnicze zawsze przebiegają po jednej stronie bieguna. Czemu? Czy nie jest możliwe, że gdyby przelecieli prosto przez Biegun, zamiast lądować po przeciwnej stronie Ziemi, samolot poleciłby na tę ziemię za Biegunem, „centrum Wielkiego Nieznanego”, jak nazwał to admirał Byrd? ”Admirał nie był samW lutym 1947 roku, kiedy admirał Byrd dokonał wielkiego odkrycia lądu za biegunem północnym, na kontynencie Antarktydy dokonano kolejnego niezwykłego odkrycia, odkrycia „Oazy Bungera”. Odkrycia tego dokonał komandor porucznik David Bunger, który był za sterami jednego z sześciu dużych samolotów transportowych wykorzystywanych przez admirała Byrda podczas operacji Highjump US Navy (1946-1947).Bunger leciał w głąb lądu z Szelfu Lodowego Shackleton w pobliżu wybrzeża Queen Mary na Ziemi Wilkesa. On i jego załoga znajdowali się około czterech mil od linii brzegowej, gdzie znajdują się otwarte odkryty przez Bungera był wolny od lodu. Jeziora miały wiele różnych kolorów, od rdzawoczerwonego, zielonego do ciemnoniebieskiego. Każde z jezior miało ponad trzy mile długości. Woda była cieplejsza niż ocean, jak stwierdził Bunger, lądując swoim hydroplanem na jednym z jezior. Każde jezioro miało łagodnie opadającą czterech krawędzi oazy, która miała mniej więcej kwadratowy kształt, Bunger widział niekończący się i wieczny biały śnieg i lód. Dwie strony oazy wznosiły się na prawie sto stóp wysokości i składały się z wielkich lodowych ścian. Pozostałe dwie strony miały bardziej stopniowe i łagodne takiej oazy na dalekiej Antarktydzie, krainie wiecznego lodu, wskazywałoby na cieplejsze warunki, jakie istniałyby, gdyby oaza znajdowała się na południowym otworze biegunowym, prowadzącym do cieplejszego wnętrza ziemi, jak miało to miejsce w przypadku cieplejsze terytorium, z lądem i jeziorami, które admirał Byrd odkrył za biegunem północnym, które prawdopodobnie znajdowało się w północnej części bieguna. W przeciwnym razie nie da się wytłumaczyć istnienia takiej oazy niezamarzniętego terytorium w środku kontynentu Antarktydy o grubości lodu na wiele mil. Oaza nie mogła powstać w wyniku aktywności wulkanicznej pod powierzchnią Ziemi, ponieważ obszar lądowy oazy obejmował trzysta mil kwadratowych, był zbyt duży, aby mógł być dotknięty wulkanicznym ciepłem. Lepszym wyjaśnieniem są prądy ciepłego wiatru z wnętrza więc Byrd w Arktyce i Bunger na Antarktydzie dokonali podobnych odkryć cieplejszych obszarów lądowych poza biegunami mniej więcej w tym samym czasie, na początku 1947 roku. Ale nie byli jedynymi, którzy dokonali takiego odkrycia. Jakiś czas temu gazeta w Toronto w Kanadzie „The Globe and Mail” opublikowała zdjęcie zielonej doliny wykonane przez lotnika w regionie Arktyki. Najwyraźniej lotnik zrobił zdjęcie z powietrza i nie próbował lądować. Była to piękna dolina z zielonymi wzgórzami. Lotnik musiał wylecieć poza Biegun Północny na to samo cieplejsze terytorium, które odwiedził admirał Byrd, które znajduje się w otworze polarnym. To zdjęcie zostało opublikowane w 1960 potwierdzeniem odkrycia admirała Byrda są doniesienia o osobach, które twierdziły, że weszły do ​​północnego otworu polarnego, tak jak wielu badaczy Arktyki, nie wiedząc o tym, i wniknęły wystarczająco daleko, aby dotrzeć do Podziemnego Świata w pustym wnętrzu Ziemi. Dr Nephi Cottom z Los Angeles poinformował, że jeden z jego pacjentów, człowiek pochodzenia nordyckiego, opowiedział mu następującą historię:„Mieszkałem niedaleko koła podbiegunowego w Norwegii. Pewnego lata mój przyjaciel i ja postanowiliśmy wybrać się na wspólną wycieczkę łodzią i udać się jak najdalej na północ. Wrzuciliśmy więc miesięczny zapas żywności do małej łodzi rybackiej iz żaglem i dobrym silnikiem w naszej łodzi, wypłynęliśmy w morze.„Pod koniec miesiąca pojechaliśmy daleko na północ, za biegun i do obcego nowego kraju. Byliśmy bardzo zdumieni panującą tam pogodą. Ciepło, a czasami w nocy było prawie za ciepło, żeby spać. (Odkrywcy Arktyki, którzy przeniknęli na daleką północ, sporządzili podobne raporty o ciepłej pogodzie, czasami wystarczająco ciepłej, by zrzucić ciężkie ubrania – Autor). Potem zobaczyliśmy coś tak dziwnego, że oboje byliśmy zdumieni. Przed ciepłym otwartym morzem byliśmy na czymś, co wyglądało jak wielka góra. W pewnym momencie do góry, ocean zdawał się opróżniać. Zdziwieni, pojechaliśmy dalej w tym kierunku i znaleźliśmy się w ogromnym kanionie prowadzącym do wnętrza Ziemi. Płynęliśmy dalej i wtedy zobaczyliśmy to, co nas zaskoczyło – słońce świecące pod ziemią!„Ocean, który zabrał nas do pustego wnętrza Ziemi, stopniowo stał się rzeką. Ta rzeka wiodła, jak później sobie uświadomiliśmy, przez całą wewnętrzną powierzchnię świata od jednego końca do drugiego. Jeśli podążasz za nim wystarczająco długo, może cię zabrać od bieguna północnego do bieguna południowego.„Kilku mieszkańców Ziemi Wewnętrznej – ogromne olbrzymy odkryły naszą łódź na rzece i było bardzo zdziwionych. Byli jednak dość przyjaźni. Zostaliśmy zaproszeni na obiad z nimi w ich domach, więc mój towarzysz i ja rozdzieliliśmy się, on szedł z jednym olbrzymem do domu tego olbrzyma, a ja szedłem z innym olbrzymem do jego domu.„Mój gigantyczny przyjaciel przywiózł mnie do domu, do swojej rodziny i byłem całkowicie przerażony, widząc ogromne rozmiary wszystkich przedmiotów w jego domu. Stół obiadowy był kolosalny. Postawiono przede mną talerz i napełniono go porcją jedzenia tak dużą, że wystarczyłaby na cały tydzień. Gigant zaoferował mi kiść winogron, a każde grono było wielkości jednej z naszych brzoskwiń. Spróbowałem jednego i stwierdziłem, że jest o wiele słodszy niż jakikolwiek, którego kiedykolwiek próbowałem „na zewnątrz”. We wnętrzu Ziemi wszystkie owoce i warzywa smakują znacznie lepiej i bardziej aromatycznie niż te, które mamy na zewnętrznej powierzchni Ziemi.„Zostaliśmy z gigantami przez rok, ciesząc się ich towarzystwem tak samo, jak im się podobało poznanie nas. Podczas naszej wizyty u tych niezwykłych ludzi zaobserwowaliśmy wiele dziwnych i niezwykłych rzeczy i nieustannie byliśmy zdumieni ich postępem naukowym i wynalazkami. Przez cały ten czas nigdy nie byli dla nas nieprzyjaźni i pozwolono nam wrócić do naszego domu w ten sam sposób, w jaki przybyliśmy – w rzeczywistości uprzejmie zaoferowali swoją ochronę, gdybyśmy jej potrzebowali podczas podróży olbrzymy były najwyraźniej członkami przedpotopowej rasy Atlantów, którzy osiedlili się we wnętrzu Ziemi przed historycznym potopem, który zatopił ich kontynent doświadczenia wizyty w pustym wnętrzu ziemi, przez otwór polarny, dokonał inny Norweg, Olaf Jansen, i opisał je w książce „The Smoky God”, napisanej przez Willisa George’a Emersona, Amerykański pisarz. Książka oparta jest na relacji sporządzonej przez Jansena dla pana Emersona przed jego śmiercią, opisującego jego prawdziwe doświadczenie zwiedzania wnętrza ziemi i jej „Zadymiony bóg” odnosi się do centralnego słońca w pustym wnętrzu Ziemi, które jest mniejsze i mniej jasne niż nasze słońce, a wydaje się „zadymione”. Książka opowiada o prawdziwym doświadczeniu nordyckiego ojca i syna, którzy swoją małą łodzią rybacką i nieograniczoną odwagą próbowali znaleźć „ziemię za północnym wiatrem”, ponieważ słyszeli o jej cieple i pięknie. Niezwykła wichura przeniosła ich większość odległości przez polarny otwór do pustego wnętrza Ziemi. Spędzili tam dwa lata i wrócili przez południowe otwarcie bieguna. Ojciec stracił życie, gdy góra lodowa pękła na pół i zniszczyła łódź. Syn został uratowany, a następnie spędził 24 lata w więzieniu za szaleństwo, w wyniku opowiedzenia historii swojego doświadczenia niedowierzającym w końcu został zwolniony, nie opowiedział nikomu tej historii. Po 26 latach bycia rybakiem zaoszczędził wystarczająco dużo pieniędzy, aby przyjechać do Stanów Zjednoczonych i osiedlić się w Illinois, a później w Kalifornii. W wieku dziewięćdziesięciu lat przez przypadek pisarz Willis George Emerson zaprzyjaźnił się z nim i opowiedział mu całą historię. Po śmierci starca zrezygnował z wykonanych przez siebie map wnętrza Ziemi i rękopisu opisującego jego doświadczenia. Odmówił pokazania go nikomu, gdy był żywy, ze względu na jego wcześniejsze doświadczenia z ludźmi, którzy mu nie wierzyli i uważali go za szalonego, jeśli wspomniał ten „The Smoky God”, opisująca niezwykłą podróż Olafa Jansena do pustego wnętrza Ziemi, została opublikowana w 1908 roku. Opowiada o istotach zamieszkujących Ziemię, których on i jego ojciec poznali podczas swojej jest, jak ten raport z wizyty we wnętrzu Ziemi koresponduje z innym opisanym powyżej, jednak oba były od siebie całkowicie niezależne. Również gigantyczne rozmiary istot ludzkich żyjących we wnętrzu Ziemi odpowiadają wielkiemu rozmiarowi jej życia zwierzęcego, co zauważył admirał Byrd, który podczas swojego 1700 milowego lotu poza Biegun Północny zaobserwował dziwne zwierzę przypominające starożytnego mamuta. ORGINALNE NAGRANIE Z WYWIADU NA ŻYWO W TV BBC W ciągu niewielu miesięcy przebiegłem wzdłuż i wszerz całą pruską dzielnicę Polski; w dzielnicy rosyjskiej zapędziłem się niedaleko, do austryackiej wcale nie dotarłem. Ludzi poznałem co niemiara i to ze wszystkich dzielnic Polski. Co prawda, ci, których poznałem, należeli wyłącznie do stanu szlachty — i to najprzedniejszej. Jakkolwiek wszakże ciało me bawiło w kołach wyższego towarzystwa, jakkolwiek pozostawało do pewnego stopnia pod zaklęciem dostojnych panów grodzisk, — to jednak duch mój zstępował niejednokrotnie do chat pospolitego ludu. Otóż i stanowisko, z którego oceniać należy mój sąd o Polsce. W zewnętrznej fizyognomii kraju zauważyć można mało tylko szczegółów zachęcających. Tu niema efektownych grup skalnych, romantycznych wodospadów, gajów rozbrzmiewających słowiczem pieniem itp. Tu rozciągają się jedynie płaszczyzny gleby, przeważnie dobrze uprawnej, i gęste, ponure bory jodłowe. Polska żyje wyłącznie z uprawy roli i hodowli bydła; nie dostrzeżesz tu prawie ani śladu fabryk lub jakiegokolwiek przemysłu. Bardzo smutny zaś obraz przedstawiają wsi polskie, pokryte cieńkimi gontami lub trzciną. W nich żyje polski chłop z bydłem i resztą rodziny, radując się swem istnieniem. Zaprzeczyć się nie da, chłop polski ma nieraz więcej rozumu i uczucia, niż w wielu okolicach chłop niemiecki. Bardzo często u najbiedniejszego kmiotka polskiego spotykałem się z tym oryginalnym dowcipem (nie jowialnością, humorem), który przy lada sposobności pełną grą barw wytryska, i z tem marzycielsko-sentymentalnem usposobieniem, tym skrzącym przebłyskiem prawdziwie ossyanicznego poczucia natury, który zwykł wybuchać nagle pod wpływem wzruszenia — tak samo mimowoli, jak mimowoli krew oblewa policzki rumieńcem. Chłopu polskiemu miły jeszcze strój narodowy: kabat bez rękawów, sięgający niżej pasa, po wierzchu kapota jasnymi sznurami wyszywana. Ta kapota, zazwyczaj jasno niebieskiej lub zielonej barwy, jest grubym pierwowzorem wytwornych polskich okryć, jakie noszą nasi eleganci. Głowę osłania mały, krągły kapelusz, biało obramowany, ku górze zwężający się stożkowato, z przodu przystrojony w pstre wstążki lub kilku pawiemi piórami. W takim to kostyumie widzieć można chłopa polskiego, zdążającego w niedzielę do miasta, gdzie załatwiać zwykł trzy sprawy: po pierwsze, goli się, po drugie, słucha mszy świętej, po trzecie, upija się jak nieboskie stworzenie. I widzieć go można, jak dzięki tej trzeciej sprawie istotnie do błogosławionego wzniesiony stanu, z wyciągniętemi nogami i łapami spoczywa w rynsztoku, pozbawiony zmysłów. Otacza go wtedy kupa przyjaciół, którzy w żałosnem ugrupowaniu zająwszy miejsca, — nie mogą, zdaje się, zrozumieć, dlaczego ów człowiek tak mało znieść może! Bo też, co wart być może ktoś, kogo byle trzy kwaterki wódki już rzucają ziem! Ale Polacy w piciu doprowadzili istotnie do nadludzkiej doskonałości. — U chłopa konstytucya ciała jest silna; zbudowany doskonale, wygląda na urodzonego żołnierza, a włosy ma zwyczajnie jasne, i najczęściej dozwala im opadać w długich kędziorach. Tej okoliczności przypisać należy tak częste u chłopów pojawianie się kołtuna (Plica polonica), bardzo sympatycznej choroby, którą zapewne i my kiedyś pobłogosławieni będziemy, gdy noszenie długich włosów rozpowszechni się w niemieckich ziemiach. Wprost oburza poddańcze zachowanie się chłopa wobec szlachcica. Pochyla on głowę prawie do stóp jasnego pana i wypowiada przytem formułkę: „Całuję stopy.“ Kto chce widzieć uosobienie pokory, niechaj popatrzy na chłopa polskiego, gdy stoi wobec szlachcica; brakuje mu tylko psiego ogona, którym mógłby kiwać na wszystkie strony. We mnie na taki widok budzi się mimowoli myśl: „A wszakże Bóg stworzył człowieka na swe podobieństwo!“ — i doznaję niewypowiedzianego bolu z powodu takiego płaszczenia się jednego człowieka przed drugim. Tylko przed królem godzi się korzyć; poza tym jednym wyjątkiem podzielam w zupełności północno-amerykański katechizm. Nie przeczę, że mi nierównie milsze drzewa w polu, niż drzewa genealogiczne; że prawa ludzkie wyżej cenię, niż prawo kanoniczne, a przykazania rozsądku stawiam ponad abstrakcyami krótkowidzących historyków; jeśliby mnie wszakże kto zapytał, czy chłop polski naprawdę jest nieszczęśliwy i czy polepszy się jego położenie, gdy teraz z uciśnionych poddanych powstaną sami własnowolni gospodarze, to musiałbym chyba skłamać, gdybym bezwzględnie twierdzącą dał odpowiedź. Jeśli uprzytomnimy sobie pojęcie szczęścia jako zawisłe od różnych stosunków i jeśli zechcemy przyznać, że bynajmniej nieszczęściem nie jest, całymi dniami pracować, nie zaznając żadnych wygód, których się nie zna, — to trzeba przyznać, że polski wieśniak nie jest we właściwem tego słowa znaczeniu nieszczęśliwym; tem bardziej nim nie jest, że nic nie posiada, a przeto życie upływa mu bez troski, co przecie wielu uważa za szczyt szczęścia. Ale niech mnie nikt nie posądza o ironię, jeśli powiem, że gdyby teraz nagle uczyniono polskich chłopów wolnymi posiadaczami, to znaleźliby się oni niezawodnie w najprzykrzejszem położeniu i niejeden z nich popadłby w ostateczną nędzę. Stało się to drugą chłopa naturą, nie troszczyć się o nic, źle więc zawiadowałby on swą posiadłością, a gdyby go nadomiar spotkało jakie nieszczęście, przepadłby z kretesem. Obecnie wrazie nieurodzaju musi szlachcic obdzielić swych poddanych zbożem; byłoby to bowiem jego własną stratą, gdyby chłop zginął z głodu lub nie miał czem obsiać pola. Z tej samej przyczyny dostanie chłop od pana jałówkę lub byczka, gdy mu własne bydło wyzdycha. Pan też daje chłopu w zimie drzewo na opał; pan posyła po lekarza i leki gdy zachoruje chłop, lub jego rodzina; słowem: pan występuje nieustannie jako opiekun chłopa. Przekonałem się zaś, że przeważna liczba szlachty wykonywa tę opiekę sumiennie i z prawdziwą miłością; przekonałem się, że szlachta wogóle obchodzi się z chłopami łagodnie i dobrotliwie; przynajmniej rzadko spotyka się resztki dawnej surowości. Wielu szlachty wprost życzy sobie uwłaszczenia chłopów. Największy człowiek, jakiego wydała Polska i który dotąd żyje w sercach wszystkich, Tadeusz Kościuszko, był gorącym szermierzem emancypacyi ludu, a zasady tego ulubieńca wszystkich niepostrzeżenie wnikają w umysły. Przytem doktryny francuskie, które w Polsce krzewić łatwiej, niż gdziekolwiek indziej, mają również ogromny wpływ na położenie ludu wiejskiego. A więc nie dzieje się zbyt źle owym chłopom i spodziewać się należy, że zwolna przyjdzie do skutku ich uwłaszczenie. Także rząd pruski zdaje się stosownemi zarządzeniami zdążać stopniowo do tego celu. Oby ta dobrotliwa powolność przyniosła jak najlepsze owoce; pewniejsza ona, w danej zaś chwili pożyteczniejsza, niźli niszczycielski pośpiech. Ale i on bywa niekiedy pożyteczny, choćby jak się go potępiało. Pomiędzy chłopem a szlachcicem stoją w Polsce żydzi. Tworzą oni przeszło jedną czwartą część ogółu ludności i uprawiają najrozmaitsze interesy tak, że można ich nazwać trzecim stanem Polski. Nasi więc fabrykanci kompendyów statystycznych, którzy do wszystkiego przykładają miarę niemiecką, a przynajmniej francuską, niesłusznie twierdzą, że Polsce brak t. zw. tiers état, ponieważ tam ów stan ostrzej od innych jest oddzielony, ponieważ jego członkowie w niezrozumieniu starego zakonu lubują się i ponieważ zewnętrznie daleko im jeszcze do ideału dobrodusznego mieszczuchostwa na modłę tego typu, który sub specie rzeskiej filisterskości przedstawiają tak wdzięcznie, w tak odświętnem przystrojeniu norymberskie wydawnictwa kieszonkowe dla kobiet. Widzicie przeto, że żydzi w Polsce z mocy stanowiska i liczebności mają większe państwowo-ekonomiczne znaczenie, niźli u nas w Niemczech, i że chcąc o nich powiedzieć to, na co zasługują, nie wystarcza wspaniały pogląd wzięty na kredyt u sentymentalnych powieściopisarzy Północy, lub przyrodniczo-filozoficzna, ideowa głębia genialnych kupczyków umysłowości Południa. Powiedziano mi, że żydzi W. Księstwa co do wykształcenia zajmują niższy stopień, aniżeli ich bardziej na wschód wysunięci współwyznawcy; dlatego też nie mogę powiedzieć nic pewnego wogóle o polskich żydach i wolę ciekawych odesłać raczej do pracy Dawida Friedländera: „O poprawie Izraelitów (żydów) w Królestwie polskiem (Berlin 1819)“. Od czasu pojawienia się tej książki, napisanej — jeśli pominiemy brak należytego uznania dla zasług i moralnego wpływu rabinów, — z niezwykłą miłością prawdy i bliźnich, stan polskich żydów nie uległ prawdopodobnie żadnym szczególnym zmianom. W W. Księstwie mieli niegdyś, jak zresztą w całej Polsce, zajmować się wyłącznie oni wszystkiemi rękodziełami; teraz wszakże nadciąga z Niemiec wielu chrześcijańskich rzemieślników, a także polscy wieśniacy znajdują coraz więcej upodobania w różnych rzemiosłach. Rzecz tylko osobliwa, że taki pospolity Polak bywa zazwyczaj szewcem, piwowarem lub gorzelnikiem. W Chwaliszewie, przedmieściu Poznania, widziałem co drugi dom przyozdobiony szyldem szewca, tak, że przypomniało mi się miasteczko Bradford w Szekspira „Polowym z Wakefieldu“.[1] W pruskiej Polsce żyd, który się nie wychrzci, nie może uzyskać państwowej posady urzędniczej; natomiast w Polsce rosyjskiej dopuszcza się żydów także do wszystkich urzędów państwowych, ponieważ uważają to tam za rzecz pożyteczną. Zresztą arszeniku w tamtejszych kopalniach nie przesublimowano jeszcze na hyper-pobożną filozofię, a wilków w staropolskich lasach nikt jakoś nie wyuczył dotąd, wyć historycznymi cytatami... Należałoby pragnąć, by rząd nasz z pomocą odpowiednich środków wetchnął w żydów W. Księstwa więcej zamiłowania do rolnictwa; żydowskich bowiem rolników ma tam być bardzo mało. W Polsce pod berłem rosyjskiem spotyka się ich często. Niechęć do pługa miała u polskich żydów stąd powstać, że widzieli niegdyś pańszczyznianego chłopa w stanie pozornie tak bardzo opłakanym. Jeśli stan włościański podniesie się obecnie, to także żydzi chwycą się pługa. — Z małymi wyjątkami wszystkie gospody pozostają w rękach żydowskich, a liczne żydowskie gorzelnie przynoszą krajowi wiele szkody, podają bowiem chłopom sposobność i zachętę do opilstwa. Ale wykazałem już powyżej, jak to raczenie się wódką należy do sposobów uszczęśliwiania chłopstwa. — Każdy szlachcic ma na wsi lub w mieście żyda, którego nazywa faktorem, i który załatwia dlań wszystkie komisy, zakupna, sprzedaże, zasięga informacyi itd. To bardzo oryginalne urządzenie najlepiej wskazuje, jak bardzo szlachta polska zamiłowana jest w wygodzie. Pod względem zewnętrznym przedstawiają się żydzi polscy wprost okropnie. Ciarki przechodzą mi po plecach, gdy sobie przypomnę, jak to za Międzyrzeczem po raz pierwszy obaczyłem wieś polską zamieszkałą przeważnie przez żydów. Nawet „W-ski Tygodnik“, choćby na papkę rozgotowany nie mógłby mnie z równą energią pobudzić do ejekcyj, jak widok tych obdartych, brudnych postaci; nie udręczyłaby też mych uszu w takiej mierze rozdzierająco mówka uczniaka rozpłomienionego miłością gimnastyki i ojczyzny, jak żydowski żargon. Mimoto wstręt ustąpił wkrótce miejsca współczuciu, gdym przypatrzył się bliżej doli tych ludzi i kiedym obaczył podobne do chlewów nory, w których oni mieszkają, szwargoczą, modlą się, szachrują i — klepią biedę. Ich język jest niemczyzną, przetykaną hebrajszczyzną, a ujętą w fason polski. W bardzo dawnych czasach skutkiem prześladowań religijnych wywędrowali z Niemiec do Polski; Polacy bowiem w podobnych wypadkach odznaczali się zawsze tolerancyą. Gdy pobożnisie doradzali jednemu z królów polskich, by protestantów polskich zmusił do powrotu na łono katolicyzmu, odpowiedział on: „Sum rex populorum, sed non conscientiarum!“ — Żydzi wnieśli do Polski pierwsi handel i przemysł, za co Kazimierz Wielki obdarzył ich rozległymi przywilejami. Zdaje się, że byli oni znacznie bliżsi szlachcie, aniżeli chłopom; wedle bowiem starej ustawy żyd przez przejście na chrześcijaństwo eo ipso zyskiwał szlachectwo. Nie wiem, czy i dlaczego ta ustawa została zniesiona i co z tych dwu rzeczy straciło na swej wartości. — W owych dawnych czasach żydzi pod względem kulturalnym i co do wykształcenia z pewnością górowali nad szlachcicem, który uprawiał jedynie surowe rzemiosło wojenne, a nie miał jeszcze francuskiej ogłady. Oni zaś, żydzi, zajmowali się przynajmniej swemi hebrajskiemi księgami z zakresu naukowego i religijnego, z powodu których właśnie musieli porzucić ojczyznę i wygodne życie. Widocznie jednak żydzi nie dotrzymali kroku europejskiej kulturze, a świat ich duchowy zabagnił się niefortunnymi zabobonami, które przemyślna scholastyka gwałtem wciska w tysiączne przedziwne formy. A jednak, mimo barbarzyńskiej czapki futrzanej osłaniającej jego głowę i mimo jeszcze bardziej barbarzyńskich idei głowę tę wypełniających, szanuję polskiego żyda nierównie wyżej, niż niejednego niemieckiego z boliwarem na głowie i Jean Paulem w głowie. Charakter polskiego żyda, skazanego na zupełne odosobnienie, stał się zwartą całością; wciągając w swe płuca tchnienie tolerancyi, nabrał ów żyd piętna swobody. Człowiek ten wewnątrz siebie nie wytworzył kwodlibetowej mieszaniny różnorodnych uczuć i nie zmarniał, bo nie był skazany na duszenie się w ciasnych murach żydowskich ulic Frankfurtu, w arcymądrych ordynacyach miejskich i miłościwych ograniczeniach prawnych. Polski żyd w brudnym swym chałacie, z zaludnioną robactwem brodą, z odorem czosnku i szwargotem, milszy mi jeszcze, niżli niejeden z potentatów żydowskich ukazujących się w całej wspaniałości państwowych obligów. Jak już wyżej zaznaczyłem, nie szukajcie w tym liście opisów czarującej przyrody, wspaniałych dzieł sztuki i tp., tylko ludzie i to najszlachetniejszy ich gatunek, szlachta, zasługują tu w Polsce na uwagę podróżnika. I zaprawdę, dochodzę do przekonania, że jeśli zobaczy się dzielnego, prawdziwego polskiego szlachcica, lub nadobną, szlachetną Polkę w ich istotnej świetności, dusza musi uradować się tak samo, jak np. widokiem romantycznego zamczyska na skałach lub marmurowej Medycejki. Dostarczyłbym wam chętnie charakterystyki polskiej szlachty, a byłby to bardzo cenny mozajkowy zlepek przymiotników: gościnny, dumny, odważny, zwinny, fałszywy (tego żółtego kamyczka nie powinno żadną miarą brakować!), draźliwy, skłonny do entuzyazmu, do hazardu, do używania życia, wspaniałomyślny i zuchwały. Ale nazbyt często sam występowałem przeciwko naszym pismakom broszur, którzy widząc skaczącego tancmistrza paryskiego, na poczekaniu klecą charakterystykę narodu a obaczywszy grubego kupca bawełny z Liverpolu, jak ziewa, na miejscu ferują sąd o narodzie. Te ogólnikowe charakterystyki są źródłem wszystkiego złego. Nie wystarczy życia ludzkiego, by poznać charakter jednego, jedynego człowieka, a z milionów jednostek składa się naród. Tylko w takim razie, gdy przypatrzymy się dziejom pewnego człowieka, dziejom jego wychowania i jego życia, można będzie pojąć poszczególne rysy jego charakteru. U klas ludzi, których poszczególni członkowie skutkiem wychowania i życia nabierają tego samego kierunku, muszą dać się zauważyć niektóre uderzające rysy charakteru; tak właśnie sprawa ma się ze szlachtą polską i tylko z tego punktu widzenia da się coś ogólnego powiedzieć jej charakterze. O wychowaniu wszędzie i zawsze rozstrzygają momenty miejsca i czasu, gleba i dzieje polityczne. W Polsce to pierwsze ma większą wagę, niż gdziekolwiek indziej. Polska leży między Rosyą a — Francyą. Leżących przed Francyą Niemiec nie liczę, ponieważ znaczna część Polaków uważała Niemcy za szerokie bagno, które jak najrychlej należy przeskoczyć, aby dostać się do błogosławionej krainy, gdzie najdelikatniejsze fabrykuje się obyczaje i pomady. Polska była skutkiem tego narażoną na najrozmaitsze wpływy. Naciskała na nią barbarya od wschodu skutkiem wrogiego zetknięcia z Rosyą; od zachodu zaś wciskała się hyper-kultura skutkiem przyjaźnych stosunków z Francyą. Stąd owa dziwna mieszanina cywilizacyi i barbarzyństwa w charakterze i domowem życiu Polaków. Nie twierdzę wprawdzie, jakoby wszelkie barbarzyństwo nadciągnęło ze wschodu, znaczna część jego była snać nagromadzona już w samym kraju; ale w ostatnich czasach ów napływ z zewnątrz był bardzo widoczny. Na charakter polskiej szlachty oddziaływało przedewszystkiem życie wiejskie. Mało który szlachcic wychowuje się w mieście; chłopcy z tej warstwy społecznej pozostają zwykle u krewnych na wsi, aż dorosną i dzięki — niezbyt usilnym zresztą — staraniom ochmistrza, lub też niezbyt długiej edukacyi szkolnej, albo wreszcie dzięki samej tylko poczciwej naturze staną się zdolnymi do służby wojennej, lub do uczęszczania na uniwersytet, albo też otrzymają od liżącej niedźwiedzie Lutecyi namaszczenie najwyższego stopnia kultury. Ponieważ nie wszystkim im los oddaje te same środki do rozporządzenia, rzecz więc jasna, że niezamożną szlachtę odróżniać należy od szlachty bogatej i od magnatów. Pierwsi żyją częstokroć w całem tego słowa znaczeniu nędznie, prawie jak chłopi i nie mają też szczególnych pretensyi do kultury. Pomiędzy szlachtą zasobną i magnateryą nie zachodzą jaskrawe różnice, obcemu trudno ich nawet dostrzedz. Godność szlachecka (civis polonus) sama w sobie ma tę samą rozległość i tę samą wewnętrzną wartość u najbogatszego, czy u najbiedniejszego szlachcica. Z nazwiskami wszakże rodów, które zdawien dawna odznaczały się posiadaniem wielkich dóbr i szczególnemi zasługami obok państwa, wiąże się charakter wyższego dostojeństwa. Szlachta tej kategoryi ma wspólne miano magnatów. Czartoryscy, Radziwiłłowie, Zamoyscy, Sapiehowie, Poniatowscy, Potoccy itd., uważani są za polską szlachtę na równi z byle biednym szlachetką, który chodzi może za pługiem; mimo to de facto, jakkolwiek nie de nomine, są wyższą szlachtą. Ich powaga jest nawet silniej ugruntowana niż powaga naszej szlachty, ponieważ ludzie ci sami ponadawali sobie godności i ponieważ drzewo ich rodowe noszą w głowie nie tylko wysznurowane stare panny, lecz cały naród. Nazwanie „starosta“ spotyka się dziś już rzadko i stało się ono czczym tytułem. Samym tylko tytułem jest u Polaków również miano „hrabia“, a tytuły tego rodzaju pochodzą tylko od Prus i Austryi. O dumnem zachowaniu się szlachty wobec mieszczaństwa nic w Polsce niewiadomo; taka duma wytworzyć się mogła jedynie w krajach, w których istnieje możny a pełen pretensyi stan mieszczański. Dopiero wówczas, gdy chłop polski pocznie kupować dobra a żyd polski pozbędzie się swej służalności wobec szlachcica, może w tym ostatnim obudzić się duma rodowa. Oznaczałaby ona w takim razie postęp kraju. Ponieważ zaś żydzi postawieni tu są wyżej od chłopów, pierwsi więc oni musieliby wejść w kolizyę ze szlachecką dumą; ale jeśli do tego dojdzie, otrzyma ona niezawodnie jakąś bardziej religijną nazwę. Ten pobieżnie tylko nakreślony charakter polskiego szlachectwa, jak sobie wyobrazić można, najwięcej przyczynił się do tak dziwnego ukształtowania się politycznych dziejów Polski, a znowu i wpływ dziejów na wychowanie Polaków, zatem i na ich charakter narodowy, był może jeszcze donioślejszy, aniżeli wspomniany już wpływ ziemi. Skutkiem idei równości rozwinęła się u polskiej szlachty owa duma narodowa, która nas często wprawia w zdumienie swą wspaniałością, która nas równie często gniewa z powodu lekceważenia Niemców i która pozostaje w tak jaskrawem przeciwieństwie do przymusowej skromności. Z owej równości właśnie rozwinęła się znana ambicya w wielkim stylu, ożywiająca maluczkich tak samo jak potentatów i tak często wzbijająca się aż ku szczytom władzy; Polska bowiem najdłużej była państwem elekcyjnem. Panowanie — oto był ów słodki owoc, ku któremu każdy Polak wyciągał ręce. Nie orężem duchowym pragnął go zdobyć, tą bowiem drogą dochodzi się za powoli do celu; raczej jednem cięciem miecza od razu wejść w posiadanie słodkiego owocu! Tak się tłumaczy znane zamiłowanie Polaków w stanie wojskowym, ku któremu pociągał ich gwałtowny, skłonny do waśni charakter; stąd u Polaków nie brak dzielnych żołnierzy i generałów, lecz mało jest wytrawnych mężów stanu, a jeszcze mniej uczonych, którzy zdobyliby sobie rozgłos. Miłość ojczyzny jest dla Polaków owem wielkiem uczuciem, w którem spływają się wszystkie inne, jak rzeki w morzu; a przecie ojczyzna ta nie odznacza się szczególnie pociągającą fizyognomię. Pewien Francuz, który tej miłości nie mógł pojąć, patrząc na posępną, bagnistą okolicę polskiego kraju, kopnął ziemię obcasem, potrząsnął głową, a z ust wyrwał mu się okrzyk: „I to nazywają te szelmy ojczyzną!“ Ale nie z samej tylko ziemi, raczej z walki o niepodległość, ze wspomnień historycznych, z nieszczęścia wyłoniła się u Polaków ta miłość ojczyzny. Goreje ona dotąd tym samym żarem, co za czasów Kościuszki, a może nawet jeszcze potężniej. Prawie do śmieszności wielbią Polacy obecnie wszystko, co ojczyste. Jak konający w bezgranicznej trwodze broni się przeciwko śmierci, tak oburza się ich dusza i stawia opór wszelkiej myśli o zagładzie ich narodowości. Okropny zaprawdę widok: te drgawki konania polskiego organizmu narodowego! Ale wszystkie ludy Europy i całego świata przetrwać będą musiały ową walkę śmiertelną, by u śmierci wyłoniło się życie, z pogańskiej idei narodowościowej chrześcijańskie braterstwo. Nie przechodzi mi przez myśl, by zatrzeć się miały wszelkie piękne odrębności, w których miłość odzwierciedla się najchętniej; myślę tu o powszechnem zbrataniu ludów, o pierwotnem chrześcijaństwie, do którego my, Niemcy, najusilniej dążymy i które najpiękniej określili najszlachetniejsi rzecznicy naszego ludu: Lessing, Herder, Schiller i inni. Do tego ideału Polakom tak samo, jak i nam, jeszcze daleko. Znaczna ich część żyje całą duszą w formułkach katolicyzmu, nie przeczuwając nawet niestety — wielkiego ducha tych formułek i ich teraźniejszego przejścia na teren dziejów powszechnych; część przeważna natomiast zaciągnęła się pod sztandar francuskiej filozofii. Nie zamierzam ich tu bynajmniej szkalować; zdarzają się chwile, gdy ich uwielbiam, ja sam do pewnego stopnia jestem dziecięciem tej filozofii. A jednak zdaje mi się, że brak jej rzeczy głównej: miłości. Gdzie ta gwiazda nie świeci, tam noc panuje, choćby nawet wszystkie światła encyklopedyi rozsypały snopy brylantowych iskier. — A jeśli Ojczyzna pierwszem, to wolność jest drugiem słowem Polaka. Piękne słowo! Obok miłości niezawodnie najpiękniejsze! Ale też obok miłości jest ono słowem, co do którego najczęstsze zachodzą nieporozumienia i dla określenia którego najczęściej służyć muszą rzeczy owemu słowu wprost przeciwne. Tu właśnie zachodzi taki wypadek. Wolność w pojęciu przeważnej liczby Polaków to nie ów boski ideał Waszyngtona; tylko część niewielka, tylko mężowie, jak Kościuszko, pojęli go i pojęcie to usiłowali rozkrzewić. Wielu wprawdzie z entuzyazmem rozprawia o wolności, ale nic nie czynią dla uwłaszczenia swych chłopów. Wyraz „wolność“ rozbrzmiewający tak pięknie i tak pełnym dźwiękiem w polskiej historyi, był jedynie hasłem elekcyjnem szlachty, która starała się jak najwięcej praw uszczknąć królowi, by powiększyć moc swą własną i tym sposobem zwiększyć bezrząd. C’était tout comme chez nous, bo wszakże i niemiecka wolność nie była ongi niczem innem, jak sposobem uczynienia z cesarza żebraka, aby szlachta mogła tem bardziej opływać we wszystko i tem samowolniej panować; i musiało zginąć państwo, w którem naczelnik przywiązany był do swego stołka, w końcu zaś drewniany już tylko miecz dzierżył w dłoni. Doprawdy, historya Polski jest miniaturową historyą Niemiec; tylko że w Polsce możni nie oderwali się tak gruntownie od głowy państwa, nie nadali sobie tyle co u nas samoistności, i że niemiecka rozwaga dozwoliła przecie odrobinie ładu wpełznąć na żółwich stopach w anarchię. Gdyby Lutrowi, wybrańcowi Boga i Katarzyny, wypadło było stanąć przed sejmem krakowskim, to z pewnością nie dozwolonoby mu tak spokojnie, jak w Augsburgu, wypowiedzieć swych myśli. Jakoż zasada burzliwej wolności, acz może lepsza ona od spokojnego służalstwa, strąciła Polskę w przepaść. Ale zdumienie nas ogarnia, gdy się widzi, jak potężny wpływ wywiera na Polaków sam już ów wyraz „wolność“: płoną i goreją, słysząc, że gdziekolwiek o wolność toczą się boje, płomienne spojrzenie zwracają ich oczy ku Grecyi i południowej Ameryce. Ale w Polsce, jak już wspomniałem, ucisk wolności rozumieją jedynie jako ograniczenie praw szlacheckich, lub nawet — choćby powolne — zrównanie stanów. My lepiej znamy się na tem; swobody muszą ustąpić tam, gdzie ma nastać powszechna, ustawą poręczona wolność. Teraz jednakże klęknijcie, a przynajmniej uchylcie kapelusza — mówić chcę o kobietach Polski. Mój duch buja nad brzegami Gangesu i szuka najsubtelniejszych, najmilszych kwiatów, aby je porównać z owemi kobietami. Ale czemże wobec tych nadobnych wszystkie powaby malik, kuwalai, oszad, karabów nagakesarów, świętych lotosuów jak się tam kwiaty owe wszystkie zwą — kamalaty, pedmy, kamale, tamale, syrysze i t. d.!!! Gdybym miał pendzel Rafaela, melodye Mozarta, wysłowienie Kalderona, to może udałoby mi się wyczarować w waszych piersiach uczucie, jakiego doznalibyście, jeśliby prawdziwa Polka z krwi i kości, jeśliby ta Afrodyta nadwiślańska zjawiła się wam przed błogosławionym wzrokiem. Ale czemże plamy barwne pendzla Rafaelowskiego wobec tych obrazów na ołtarzu piękna — wobec tych piękności, które żywy Pan Bóg nakreślił radośnie w najweselszych snać swoich chwilach! Czemże Mozartowskie brzdąkania w porównaniu ze słowami — istne nadziewane bonbonki dla duszy, — które z różanych usteczek takiej słodkiej istoty ulatują! I czem są wszystkie Kalderonowskie gwiazdy na niebie a kwiaty na ziemi wobec tej pięknej, którą też prawdziwie po Kalderonowsku nazywam aniołem ziemskim, gdyż aniołów niebiańskich nazywam na odwrót Polkami nieba. Tak, mój drogi, kto spojrzy w ich oczy gazeli, wierzy w niebo, choćby należał do najgorętszych zwolenników barona Holbacha. Jeśli mam mówić o charakterze Polek, to zauważę jedynie: one są kobietami! A któżby zdobył się na tyle odwagi, by określić charakter kobiecy! Powszechnie ceniony doradca światowy ten sam, który o „Charakterach kobiecych“ napisał 10 tomów in octavo zastał w końcu własną żonę w militarnych objęciach. Nie chcę przez to powiedzieć, jakobym kobietom wogóle odmawiał charakteru. Jako żywo nie! Mają go one raczej za wiele, mają co dnia inny charakter. Nie jest również mym zmiarem potępiać tej nieustannej zmiany charakteru. Charakter tworzy się z systemu stereotypowych zasad. Jeśli one są błędne, to całe życie człowieka, który systematycznie ułożył je sobie w duchu, będzie jednym wielkim, długo ciągnącym się błędem. Chwalimy to, powiadamy, że pewien człowiek „ma charakter“, jeśli działa wedle stałych zasad, a nie bierzemy na uwagę, że w takim człowieku zaniknęła wolna wola, że jego duch nie czyni postępów i że on sam stał się sługą swych zatęchłych myśli. Zwiemy również konsekwencyą, jeśli ktoś pozostaje przy tem, co raz na zawsze ułożył w sobie i co sobie powiedział; mamy też dość tolerancyi, by podziwiać głupców i usprawiedliwiać łotrzyków, jeśli można o nich powiedzieć, iż działali konsekwentnie. Ale to moralne samoujarzmienie spotyka się prawie wyłącznie u mężczyzn; w umysłowości kobiecej utrzymuje się ciągle żywy i w coraz żywszym ruchu element wolności. Co dnia zmieniają one swe poglądy na świat, najczęściej nie zdając sobie z tego sprawy. Wstają rano jak niewinne dzieci, budują sobie w południe pewien system idei, który jak karciane domki rozpada się wieczorem. Jeśli dzisiaj mają złe zasady, to ręczę, jutro będą ich zasady jak najlepsze. Sądy swe zmieniają równie często, jak toalety. Jeśli w ich umyśle brak przewodniej myśli, to następuje stan najucieszniejszy, interregnum usposobienia. A usposobienie, temperament, to właśnie u kobiet najczystsza moc i najpotężniejsza; ona prowadzi je pewniejszą drogą, niżli nas, mężczyzn, latarnie rozumowych abstrakcyi. Nie myślcie wszakże, jakobym chciał tu występować jako advocatus diaboli — i nadomiar złego pochwałami obsypywać kobiety za ów brak charakteru, który nasze żółtodzióbki i szarodzióbki — jedni w imię Amora, drudzy przez Hymena nękani — obierają sobie za przedmiot tylu skarg i westchnien! I to trzeba mieć na uwadze, że w tym ogólnikowym sądzie o kobietach miałem głównie Polki na myśli, niemieckie zaś kobiety są pół na pół z pod owej opinii wyjęte. Cały naród niemiecki dzięki wrodzonemu darowi zagłębiania się w sobie ma szczególne warunki dla wyrobienia silnego charakteru, a coś niecoś dostało się z tego również kobietom. Z biegiem czasu owa odrobina kondensuje się coraz silniej tak, że u kobiet średniowiecza t. j. u takich, które osiągnęły czterdziestkę, stwierdzić można wcale grubą, łuskami pokrytą, zrogowaciałą powłokę charakteru. Nieskończenie różne od niemieckich kobiet są Polki. Przypisać to należy słowiańskim właściwościom wogóle, a specyalnie polskiemu obyczajowi. Nie myślę dawać Polce pierwszeństwa przed Niemką pod względem powabu — nie dadzą się one wcale porównać. Któż zechce stawić Wenerę Tycyana ponad Maryę Correggia? W słonecznej rozkwieconej dolinie obrałbym sobie Polkę za towarzyszkę; w noc księżycową w alei lipowej wolałbym znaleść się przy boku Niemki. Pragnąłbym również odbyć podróż przez Hiszpanię, Francyę i Włochy w towarzystwie Polki; do wspólnej jednakowoż podróży przez życie obrałbym sobie Niemkę. Wzorów zatopienia się w życiu domowem, w wychowaniu dzieci, w świętobliwej pokorze i we wszystkich cnotach niewiasty niemieckiej niewiele znajdzie się wśród Polek. Ale i u nas owe cnoty domowe kwitną głównie w sferach mieszczańskich i u tej części szlachty, która pod względem obyczajów i aspiracyi przyłączyła się do mieszczaństwa. U reszty niemieckiej szlachty w wyższym jeszcze stopniu dotkliwiej brakuje wspomnianych cnót domowych, aniżeli wśród polskich kobiet stanu szlacheckiego. U tych nie zdarza się przynajmniej, by wspomnianemu brakowi przypisywano nawet pewną wartość. A takie miewa wyobrażenie z pewnością niejedna dama niemiecka ze szlacheckiego rodu. Zwłaszcza wyobrażają to sobie damy tej kategoryi, jeśli nie mają dość siły monetarnej i duchowej, aby wznieść się ponad poziom sfer mieszczańskich. Próbują one wówczas wyróżnić się przynajmniej tym sposobem, że okazują pogardę mieszczańskim cnotom, a pielęgnują arystokratyczne wady, co zresztą nic nie kosztuje. Polskie panie dumą rodową nie grzeszą i żadnej panience ani w głowie, budować coś na tem, iż przed kilkuset laty jej przodek, rycerz rozbójnik uszedł — zasłużonej karze. Uczucie religijne posiada większą głębię u Niemek, aniżeli u Polek. Te żyją więcej na zewnątrz niż wewnętrznie; są to wesołe dzieci, żegnające się przed świętym obrazem, przebiegające przez życie jakby to była redutowa sala, a przytem śmieją się i tańczą i są czarujące. Tego lekkiego sposobu myślenia Polek nie mogę nazwać ani lekkomyślnością, ani nawet pustotą. Podsycają go w znacznej mierze polska lekkość obyczajów, łączący się z nimi lekki ton francuski, lekki język francuski, którym Polacy posługują się chętnie jakby drugim językiem ojczystym, nakoniec lekka literatura francuska, której deser, romanse, Polki, rzec można, połykają; co do czystości obyczajów zresztą jestem przekonany, że Polki wcale nie ustępują Niemkom. Wyuzdanie kilku magnatek polskich zwracało na siebie różnymi czasy powszechną uwagę, a gmin nasz, jak miałem już sposobność wspomnieć, nie waha się oceniać całego narodu z kilku brudnych egzemplarzy, które nasuną mu się przed oczy. Zważyć przytem trzeba, że Polki są bardzo urodziwe, a piękne kobiety z wiadomych przyczyn najbardziej narażone bywają na szpetną obmowę i nie unikną jej nigdy, jeśli żyją jak Polki, rozkosznie, wesoło, bez krępowania się czemkolwiek. Wierzcie mi: w Warszawie żyje się niemniej cnotliwie, niż w Berlinie, tylko że fale Wisły burzą się nieco gwałtowniej, niźli ciche, grzązkie wody Sprewy. Od kobiet przechodzę do politycznego nastroju Polaków i przyznać muszę, że u tego egzaltowanego narodu na każdym kroku widzi się, jaki ból rozpiera piersi polskiego szlachcica, gdy rzuci wzrokiem na wydarzenia lat ostatnich. Nawet nie—Polakowi trudno stłumić współczucie, skoro wyliczać zacznie to mnóstwo politycznych ciosów, które w tak krótkim przeciągu czasu spadły na Polskę. Wielu naszych dziennikarzy z największym spokojem pozbywa się tego uczucia, bez namysłu prawiąc: „Polacy swą niezgodą sami na się los ten ściągnęli, więc też trudno ich żałować.“ Co za niedorzeczna wymówka! Nie może zawinić żaden naród pojęty jako całość; jego postępki są wynikiem wewnętrznej konieczności, a jego losy są wynikiem postępków. Badaczowi nasuwa się myśl wyniosła, że dzieje (przyroda, Bóg, przeznaczenie itd.) podobnie jak zapomocą jednostek, tak też i przez całe narody zdążają do jakichś wielkich celów i że niektóre narody muszą cierpieć, by całość zachowaną została i coraz świetniej kroczyła naprzód. Polacy, lud graniczny u wrót germańskiego świata, już z mocy samego swego położenia byli powołani specyalnie do spełnienia pewnych zadań światowych. Ich moralna walka przeciwko zagładzie narodu polskiego wywoływała zawsze zjawiska, pod wpływem których zmieniał się charakter całego narodu, a które nie pozostały bez wpływu także na charakter ludów sąsiednich. — Charakter Polaków miał dotąd militarne piętno, co zresztą wyżej już zaznaczyłem; każdy Polak był żołnierzem i cała Polska stanowiła jakby jedną wielką szkołę wojenną. Teraz jednak tak już nie jest; bardzo niewielu tylko Polaków zaciąga się w szeregi wojskowe. Ale młódź polska domaga się zajęcia, i oto znaczny jej zastęp obiera zupełnie inne pole, niż służbę wojskową mianowicie — pracę naukową. Wszędzie widać objawy tego nowego kierunku; znajdując poparcie w stosunkach lokalnych i w duchu czasu, w ciągu lat kilku dziesięciu, jak już zaznaczyłem, zmieni on do niepoznania cały charakter narodu. Jeszcze niedawno widzieć można było w Berlinie ten pocieszający napływ młodych Polaków, którzy szlachetną żądzą wiedzy kierując się, ze wzorową pilnością wtargnęli we wszelkie dziedziny nauk, a ze szczególnem zamiłowaniem zaczerpywali filozofię u źródła, w sali wykładowej Hegla, teraz zaś skutkiem nieszczęsnych zdarzeń usunęli się z Berlina. Pocieszającą jest również oznaką, że Polacy porzucają zwolna swe ślepe zamiłowanie do literatury francuskiej, że uczą się odpowiednio cenić zbyt długo zapoznawaną a o tyle głębszą literaturę niemiecką i jak wyżej wspomniano, rozlubowują się w najgłębszym z niemieckich filozofów. Ten ostatni szczegół dowodzi, że zrozumieli ducha czasu, którego znamieniem i dążnością jest wiedza. Wielu Polaków uczy się obecnie niemczyzny i mnóstwo dobrych dzieł niemieckich przekłada się na polskie. Zasługa to poniekąd także patryotyzmu. Polacy boją się całkowitej zguby swego narodu; widzą oni, ile zdziałać można dla zachowania go, zapomocą literatury narodowej i (acz to brzmieć może opacznie, to jednak jest prawdą, co poważnie mówiło mi wielu Polaków) w Warszawie pracuje się — nad polską literaturą. Nazwać to oczywiście należy wielkiem nieporozumieniem, jeśli sądzi się, że literaturę, która organicznie wyłonić się musi z całego narodu, można wyhodować w literackiej cieplarni stołecznej przez stowarzyszenie uczonych; ale zrobiono przecie początek dzięki tym dobrym chęciom, a wspaniale rozkwitnąć musi piśmiennictwo, które uważa się za sprawę narodową. Niezawodnie musi ów impuls patryotyczny pociągać za sobą także pewne błędy, zwłaszcza w poezyi i dziejopisarstwie. Poezya nabierze rewolucyjnego charakteru, lecz pozbędzie się francuskiego kroju, a natomiast zbliży się do niemieckiego romantyzmu. — Pewien drogi przyjaciel Polak, aby mnie podraźnić, powiedział: „Mamy tak samo, jak wy, romantycznych poetów, ale u nas siedzą oni jeszcze... u czubków!“ — W studyum historyi utrudnia ból polityczny Polakom możność bezstronnego sądu, toteż dzieje tego kraju utykać będą na jednostronności i nieproporcyonalnie odskoczą od tła dziejów powszechnych. Tem więcej wszakże troski będzie się dokładało w celu zachowania wszystkiego tego, co dla historyi Polski jest ważne, i z tem większą dziać się to będzie skrupulatnością, że z powodu niegodziwego sposobu w jaki postąpiono z książkami biblioteki warszawskiej w ciągu ostatniej wojny, zachodzi obawa, iż zaginąć mogą wszystkie zabytki narodowe i dokumenty. Dlatego to, zdaje się, jeden z Zamoyskich założył bibliotekę dla historyi polskiej — w Edynburgu. Zwracam waszą uwagę na mnogość nowych dzieł, mających niebawem opuścić prasy drukarskie w Warszawie, co do istniejącej zaś już literatury polskiej odsyłam was do dzieła Kaulfussa.[2] Spodziewam się wielkich rzeczy po tem duchowem przeobrażeniu Polski. Cały naród przypomina mi owego weterana, który miecz swój wypróbowany, owity wawrzynem, zawiesza na kołku, zwraca się do łagodniejszych kunsztów pokoju, przemyśliwa nad wypadkami przeszłości, bada siły przyrody i gwiazd oblicza rozmiary, lub też bada długość i krótkość zgłosek, jak to było u Carnota. Polak pokieruje równie dobrze piórem, jak kierował lancą, i okaże się równie dzielnym w dziedzinie wiedzy, jak był nim na znanych polach bitwy. Właśnie dlatego, że umysły leżały tak długo odłogiem, zasiew rzucony na nie okryje się tem bardziej urozmaiconym i bujnym plonem. U wielu europejskich ludów duch skutkiem ciągłego ścierania się znacznie stępiał, a tu i ówdzie sam wydać siebie musiał na zniszczenie, upojony tryumfem swych dążeń, doszedłszy do całkowitego samopoznania. Pozatem Polacy mogą korzystać z czystych już wyników kilkusetletnich wysiłków umysłowych reszty Europy; a gdy ludy, które dotąd w pocie czoła pracowały nad budową babilońskiej wieży, zwanej kulturą europejską, obecnie czują wyczerpanie, to ci nowi przybysze z właściwą Słowianom giętkością i niezużytą jeszcze energią poprowadzą dzieło dalej. Dodać jeszcze wypada, że przeważna liczba tych nowych robotników nie pracuje dla zarobku dziennego, jak to bywa w Niemczech, gdzie umiejętność stała się przemysłem i posiada ustrój cechowy — i gdzie nawet Muza jest mleczną krową, dojoną za honoraryum póty, aż w końcu czystą daje wodę. Polacy, garnący się obecnie do sztuk i nauk są to przeważnie potomkowie szlachty. Posiadają oni dość znaczne zasoby materyalne, by nie dbać o rentowność swej wiedzy i swych zdolności. Okoliczność to wprost nieoceniona. Wprawdzie głód stworzył już niejedno wspaniałe dzieło, o ileż jednak wspanialsze poczęła miłość. Także stosunki lokalne korzystnie wpływają na umysłowe postępy Polaków, mianowicie ich wychowanie na wsi. Wiejskie życie u Polaków ani tak ciche ani tak samotne nie jest, jak u nas. Polska szlachta odwiedza się nawzajem w promieniu dziesięciomilowym, niekiedy tygodniami z całą rodziną bawiąc u znajomych, jak nomadzi przenosząc się z miejsca na miejsce z tobołami. Na mnie robiło to nieraz takie wrażenie, jak gdyby całe W. księstwo Poznańskie było jednem wielkiem miastem, w którem tylko domy milami są od siebie oddalone, a nawet, że jest do pewnego stopnia małem miastem, ponieważ wszyscy Polacy znają się pomiędzy sobą, każdy jak najdokładniej wtajemniczony bywa w stosunki rodzinne i interesy drugiego, które też na sposób małomiejski służą częstokroć za przedmiot gadaniny. A jednak to bujne życie, panujące od czasu do czasu w polskich dworach, nie szkodzi do tego stopnia wychowaniu młodzieży, ile gwar miast, zmieniający się co chwila w swych tonacyach. Ten bowiem odwraca umysły młodzieży od naturalnego sposobu pojmowania, chaotycznością swą rozbija uwagę, a przedrażnieniem doprowadza wrażliwość do stępienia. Tak jest, to przypadkowe mącenie ciszy wiejskiego życia wychodzi nawet na pożytek młodzieży, ponieważ podbudza ją i porusza. Nieprzerwany zewnętrzny spokój zwykł doprowadzać do zabagnienia, lub jak się to powiada, do skiśnięcia — niebezpieczeństwo, z którem u nas zwykliśmy spotykać się bardzo często. Rześkie, swobodne życie wiejskie młodzieży najwięcej snać przyczyniło się do nadania Polakom tego wielkiego, silnego charakteru, jakiego dowody składają w boju i niedoli. Dzięki temu myśl u nich zdrowa w zdrowem ciele; a tego trzeba równie dobrze uczonemu jak żołnierzowi. Poucza nas przecie historya, że przeważna liczba tych ludzi, którzy dokonali czegoś wielkiego, spędziła młodość swą w zaciszu. W ostatnich czasach słyszałem nieraz, jak gorąco zachwalano wychowanie zakonne w wiekach średnich, metodę naukową szkół klasztornych, wyliczając wielkich mężów, których one wydały i których umysł nawet w naszym tak wysoki poziom umysłowy zajmującym wieku miałby niemałe znaczenie; ale zapomniano, że to nie mnisi, jeno ustronność ich życia, nie klasztorna metoda szkolna, jeno cisza klasztornego nastroju umysły owe posilała i krzepiła. Gdyby nasze instytuty szkolne otoczono wysokimi murami, podziałałoby to silniej, niż wszystkie nasze pedagogiczne systemy, zarówno idealistyczno-humanistyczne, jak praktyczne na modłę Basedowa. A gdyby takież urządzenie otrzymały nasze pensyonaty żeńskie, dzisiaj tak swobodnie mieszczące się pomiędzy teatrem a szkołą tańców i odwachem, to nasze pensyonarki pozbyłyby się kalejdoskopowej fantastyczności i neodramatycznego sentymentalizmu, cieńkiego jak wodzianka. Nie będę się długo rozwodził o mieszkańcach miast prusko-polskich; mieszanina to pruskiej urzędnikieryi, Niemców emigrantów, „Wasserpolaków“, Polaków, żydów, wojska i t. d. Niemieccy urzędnicy pruscy nie spotykają się z objawami nadmiernej uprzejmości ze strony polskiej szlachty. Wielu urzędników niemieckich przenosi się wbrew ich woli do Polski, ale ci też nie zaniedbywają starań, by jak najrychlej wynieść się stamtąd; innych trzymają na miejscu, w Polsce, domowe stosunki. W tej liczbie znajdują się i tacy, którym to dobrze robi, że są odcięci od Niemiec, którzy starają się tę odrobinę naukowości, jaką urzędnik zdobyć musi dla złożenia egzaminu, wydać z siebie czemprędzej ziewaniem; którzy swą filozofię życiową oparli na dobrym obiadku i którzy przy swym kuflu lichego piwa wygadują na szlachtę polską; którzy spijają co dnia węgierskie wino i wcale nie potrzebują przetrawiać stosu aktów. Wiele rozprawiać nie potrzebuję o dyslokowanem tu wojsku pruskiem; jak wszędzie, jest ono zacne, dzielne, uprzejme, sumienne i wierne. Polacy szanują je, sami przejęci duchem wojskowym, a zacny zawsze czci zacnych; nie może być wszakże mowy o żadnych bliższych stosunkach wzajemnych. Poznań, stolica W. księstwa ma posępne, niezachęcające wejrzenie. Jedyne, co ku niemu pociąga, to znaczna liczba katolickich świątyń. Ale żadna z nich nie może uchodzić za piękną. Napróżno pielgrzymowałem co rana od jednego kościoła do drugiego w poszukiwaniu pięknych starych malowideł. Tutejsze stare obrazy nie wydają mi się pięknymi, a stosunkowo piękne nie są stare. Polacy mają fatalny zwyczaj odnawiania swych kościołów. W prastarej katedrze Gniezna, niegdyś stołecznego grodu Polski, znalazłem same nowe obrazy i nowe ozdoby. Zajęła mnie tam tylko bogato figurami przystrojona, wylana z żelaza brama kościelna, ongi brama Kijowa, którą zdobył zwycięski Bolesław i na której widnieje dotąd kresa jego mieczem wrąbana. Cesarz Napoleon podczas pobytu swego w Gnieźnie kazał sobie drobny kawałek z tej bramy wykroić, przez co zyskała ona jeszcze bardziej na wartości. W gnieznieńskiej katedrze słyszałem też po pierwszej mszy śpiew na cztery głosy, który ułożyć miał spoczywający tam Wojciech św. i który śpiewają każdej niedzieli. Katedra tu w Poznaniu jest nowa, tak przynajmniej wygląda i dlatego wcale mi się nie podobała. Tuż obok widnieje pałac arcybiskupa poznańskiego, będącego zarazem arcybiskupem gnieznieńskim i kardynałem rzymskim, w następstwie czego nosi on czerwone pończochy. Mąż to bardzo wykształcony, z francuską ogładą, siwowłosy i drobnego wzrostu. Wysoki kler polski ciągle jeszcze wywodzi się z najprzedniejszych szlacheckich rodów; natomiast kler niższy należy do gminu, jest nieokrzesany, bez wykształcenia, a zamiłowany w butelce. — Pokrewieństwo myśli prowadzi mnie do teatru. Piękny budynek oddali tutejsi mieszkańcy Muzom; ale te boskie damy nie weszły w jego progi, wysłały tylko swe pokojówki, które stroją się przyodziewkiem chlebodawczyń i wyprawiają na scenie różne figle. Jedna nadyma się jak paw, druga bryka nakształt słonki, trzecia grzekocze jak pantarka, czwarta wzór biorąc z bociana, skacze na jednej nodze. Zachwycona jednakże publiczność rozdziewia usta szeroko, jak zajezdne wrota, a ktoś w epolety strojny wola: „Zaprawdę, Melpomene, Talia, Polihymnia, Terpsichore!“ — Mają tu także recenzenta teatralnego. Jak gdyby nieszczęsnemu miastu nie wystarczył sam teatr! Znakomite recenzye tego znakomitego recenzenta okazują się na razie tylko w poznańskiej gazecie, niedługo jednakże zebrane zostaną i wyjdą z druku jako dalszy ciąg „Hamburskiej Dramaturgii“ Lesynga!! Ale być może, iż ów prowincyonalny teatr przedstawia mi się tak niekorzystnie dlatego, ponieważ zawitałem tu wprost z Berlina, a tuż przed wyjazdem widziałem właśnie panie Schröck i Stich. Przyznaję nawet, że nie myślę potępiać całego personalu sceny poznańskiej; przyznaję jeszcze więcej, że mianowicie znajduje się w nim jeden niepospolity talent, dwie dobre siły i jedna wcale niezła. Tym niepospolitym talentem, o którym tu mówię, jest panna Paien. Zazwyczaj przypadają jej w udziale role pierwszej kochanki. Wówczas rozbrzmiewa nie płaczliwe lamentoso ani sztuczne paplanie tych naszych uczuciowych, które sądzą, że są powołane do karyery scenicznej, ponieważ odegrały może w życiu z powodzeniem sentymentalną lub kokieteryjną rolę, i co do których zbiera nas ochota, wygwizdać je ze sceny, ponieważ oklaskiwałoby się te panie jak najchętniej i z prawdziwym zapałem w samotnym buduarze. Panna Paien grywa z jednakowem powodzeniem najróżnorodniejsze role — Elżbietę równie dobrze jak Maryę. Najbardziej podobała mi się wszakże w komedyi, w sztukach konwerzacyjnych, zwłaszcza w rolach jowialnych, filuternych. Po królewsku ubawiła mnie jako Paulina w „Trosce bez biedy i biedzie bez kłopotu.“ Panna Paien czaruje grą swobodną dobywającą się z głębi, jej grę znamionuje dalej dobroczynnie na widza oddziaływująca pewność siebie i porywająca śmiałość, prawie zuchwałość, jaką spostrzega się tylko u prawdziwych, wielkich talentów. Zachwyciła mnie także w niektórych swych rolach męskich np. w „Oświadczynach miłosnych“ i Wolffa „Cezario“; miałbym tu tylko do wytknięcia nieco kanciaste ruchy ramion, który to jednakże błąd zapisuję na rachunek mężczyzn za wzór jej służących. Panna Paien jest równocześnie śpiewaczką i tancerką, ma bardzo korzystne warunki zewnętrzne i byłaby szkoda, gdyby ta utalentowana dziewczyna miała zginąć w bagnach wędrownej trupy. Pożyteczną siłą sceny poznańskiej jest p. Carlsen. Nie zepsuje on żadnej roli. Także panią Paien wymienić należy jako dobrą aktorkę. Ta celuje w rolach komicznych starych. Jako kochanka Schieberlego podobała mi się nadzwyczajnie. Gra pani Paien również śmiało i swobodnie, i ustrzegła się od zwykłego błędu tych aktorek, które wprawdzie bardzo skrupulatnie grają role starych kobiet, a jednak chętnie dają do poznania, że w starem tem pudle tkwi przecie bardzo miła kobietka. P. Oldenburg, przystojny mężczyzna, jako amant bywa w komedyi nieznośny, mógłby służyć za wzór sztywności i niezgrabiaszostwa; dość znośnie natomiast przedstawia się w rolach bohaterskich kochanków. W ogólności w rolach tragicznych okazuje się on aktorem nie bez talentu; ale jego długim ramionom, aż poza kolana sięgającym i bujającym tu i tam nakształt wahadła, muszę stanowczo odmówić wszelkich aktorskich zdolności. Jednakowoż jako Ryszard w „Rozamundzie“ podobał mi się i nie raził mnie czasami nawet jego fałszywy patos, ten bowiem tkwił w samej sztuce. We wspomnianej tragedyi zyskał mój poklask nawet p. Munsch jako król, zwłaszcza w zakończeniu aktu II. w niezrównanej scenie, obliczonej na to, by jak wybuch bomby podziałać na widza. P. Munsch zwykł z reguły gdy nim owładnie namiętność, wydawać dźwięki podobne do szczekania. Demoiselle Franz, również pierwsza amantka, gra źle przez skromność; w twarzy swej ma ona coś, co przemawia do widzów, mianowicie — usta. Madame Fabrizius ma figurkę zgrabniutką, i niezawodnie bardzo ponętną poza teatrem. Jej mąż p. Fabrizius w komedyi „Książęcy rozkaz“ tak po mistrzowsku sparodyował wielkiego Fritza, że powinna była wdać się w to policya. Madame Carlsen jest małżonką pana Carlsena. Ale pan Voigt jest komikiem: on sam to twierdzi, do niego bowiem należy układanie afisza komedyi. Aktor ten jest ulubieńcem galeryi, a trzyma się tej zasady, że jedną rolę grać należy tak samo jak każdą inną. Toteż z podziwem patrzyłem, jak wiernym on tej zasadzie pozostał, grając Felsa von Felsenburg, głupiego barona w „Różyczce alpejskiej“, przywódcę filistrów w „Polowaniu na ptaki“ i t. d. Był on zawsze jednym i tym samym p. Ernestem Voigtem ze swą fistułkową komiką. Drugiego komika zyskał świeżo Poznań w osobie p. Ackermanna, którego występ w roli Staberlego i w „Fałszywej Catalani“ sprawił mi prawdziwe zadowolenie. Pani Leutnerowa sprawuje obowiązki dyrektorowej sceny poznańskiej, a wychodzi na tem jak najgorzej. Przed nią gościła tu trupa Köhlera, która obecnie grywa w Gnieźnie i to w stanie politowania godnym. Widok tych sierot sztuki niemieckiej, bez chleba i bez otuchy, jaką daje miłość, błąkających się w obcej, zimnej Polsce, smutkiem przepełnił moją duszę. Widziałem ich nieopodal Gniezna, gdy grali pod gołem niebem, na placu romantycznie okolonym wysokimi dębami, a zwanym Waldkrug; grali mianowicie sztukę zatytułowaną: „Bianka z Toredo, czyli oblężenie Castelnero“, wielkie widowisko rycerskie w 5 aktach, Winklera; było dużo strzelaniny, rąbano się, harcowano konno i serdecznie wzruszyły mnie biedne, strworzone księżniczki, których istotne zmartwienia aż nazbyt widocznie przebijały ze smętnej deklamacyi, których rzeczywista nędza w domu wyzierała z fałdów szychowej wspaniałości książęcej, a szminka niezupełnie zdołała pokryć śladów nędzy na twarzy. Niedawno temu występowała tu również polska trupa z Krakowa. Za 200 talarów odstąpiła im pani Leutnerowa gmach teatralny na 14 przedstawień. Polacy dawali przeważnie opery. Pewnej paraleli pomiędzy polską a niemiecką trupą nie brakło. Poznańczycy używający języka niemieckiego twierdzili wprawdzie, że polscy aktorzy grają lepiej, niż niemieccy, że mają okazalszą garderobę i t. d. Dodawali wszakże, iż Polakom brak ogłady. I to jest prawda; brakowało im tej tradycyjnej teatralnej etykiety, jako też pompastycznego, kunsztownego, pełnego gracyi puszenia się niemieckich aktorów. Polacy grają w komedyi i w operze wedle lekkich francuskich wzorów, ale z oryginalną, polską swobodą. Nie widziałem niestety żadnej przez nich odegranej tragedyi. Mnie się zdaje, że główną ich siłę stanowi sentymentalizm. Nabrałem tego przekonania na Kotzebuego „Książeczce kieszonkowej“, którą tu dawano pod tytułem: „Jan Grudziński, starosta rawski“ (dramat w 3 aktach, przerobiony z niemieckiego przez L. A. Dmuszewskiego). Wzruszyły mnie do głębi skargi żałosne p. Szymkajłowej, która grała rolę Jadwigi, córki starosty postawionego w stan oskarżenia. Ten sam sentymentalny koloryt nabierały słowa roli w ustach p. Włodka, kochanka Jadwigi. Miejsce zatabaczonej staruszki zajął marszałek dworu „Tadeusz Telempski“, który w wykonaniu p. Żebrowskiego wypadł bardzo blado. Nieporównanym wdziękiem popisały się polskie śpiewaczki; w ich śpiewie polszczyzna, tak szorstka, dźwięczała miękko jak język włoski. Pani Skibińska zachwyciła mą duszę jako księżniczka Nawarry, jako Cetulba w „Kalifie Bagdadu“ i jako Alina. Takiej Aliny wogóle nie słyszałem jeszcze. W scenie, gdy ona śpiewem swym usypia kochanka, roztoczyła p. Skibińska ponadto urok gry dramatycznej, z jaką rzadko spotkać się można u śpiewaczek. Pani Zawadzka, milutka Lorezza, jest ujmująco ładną dziewczyną. Także pani Włodkowa śpiewa wybornie. Pan Zawadzki śpiewa Oliviera doskonale, gra jednakże licho. P. Romanowski dobrze odtwarza „Jana“. P. Szymkajło jest wyśmienitym buffo. Ale Polakom brak ogłady! Wiele mógł urok nowości przyczynić się do tego, że tak mnie rozanimowali polscy aktorzy. Każde przez nich urządzone przedstawienie odbywało się wobec wysprzedanej widowni. Wszyscy Polacy, jacy tylko przebywają w Poznaniu, uczęszczali do teatru w imię patryotyzmu. Przeważna liczba polskiej szlachty, której dobra niezbyt są odległe od Poznania, przybywali do Poznania, by usłyszeć ze sceny język polski. Pierwszy rząd zdobiły zazwyczaj polskie piękności, które, jak kwiat przy kwiecie, wesoło cisnęły się przy sobie, nastręczając przewspaniały z parteru widok. Podczas gdy na Zachodzie kończyło się rozdrobnienie feudalne, tworzyły się tam jednolite pod względem narodowościowym państwa, a zatem monarchie Europy zachodniej były w zasadzie jednolite pod względem etnicznym. Na wschodzie Europy powstawały natomiast państwa wielonarodowościowe, w ramach, których poszczególne narodowości nie zatracają swojego odrębnego oblicza. Taki charakter miały Rosja, państwo polsko – litewskie, Węgry czy monarchia habsburska. Jednak dość szybko w tych państwach jedna z narodowości uzyskiwała przewagę nad innymi i stawała się narodem rządzącym. W Rosji taka rolę odgrywali Rosjanie (Wielkorusy). W państwie rosyjskim warstwą rządząca pozostali możnowładcy, pomimo iż przeciwko wielkim bojarom ostatni Rurykowicze, zwłaszcza Iwan IV Groźny, prowadzili nieubłaganą walkę. Pewna liczba starych rodów bojarskich mimo to utrzymała się jak również potomkowie dawnych książąt dzielnicowych u władzy. W XVI wieku pojawia się warstwa nowej szlachty, z nadania carskiego, tzw. dworiaństwo, zawdzięczające również swoje majątki nadaniom carskim. Dworianie rekrutowali się przede wszystkim spośród urzędników carskich. Różnice prawne między poszczególnymi kategoriami feudałów zacierały się, tworząc w XVIII wieku jeden stan zwany szlachtą, czyli dworianstwem. Szlachta rosyjska narzucała chłopom coraz ostrzejsze formy poddaństwa. Zarysowująca się w XIV i XV wieku ewolucja, idąca od świadczeń chłopów na rzecz panów w naturze do czynszów pieniężnych uległa zahamowaniu. Głównym świadczeniem na rzecz panów stały się robocizny na gruntach pana. Liczba chłopów zamieszkujących dobra carskie, gdzie korzystali oni z pewnych swobód, malała na skutek nadań carów, które pomniejszały liczbę dóbr carskich, rozdawanych szlachcie coraz hojniejszą ręką. Na XV wiek przypada walka panów z chłopami o przywiązanie ich do ziemi. Panowie uzyskali szereg ustaw, które gwarantowały im przywiązanie do ziemi chłopa i surowe kary za zbiegostwo. Ostatecznie sprawa ta została unormowana przez Ułożenije z 1649 roku, które przytwierdzało do ziemi wszystkie kategorie chłopów. Równolegle ugruntowało się sądownictwo patrymonialne nad chłopami, bez prawa odwołania do sądu państwowego i bez żadnej kontroli państwa. To pogorszenie stanowiska ludności poddańczej sprawiło, że różnice między chłopami poddanymi a pozostałymi chłopami zaczynały się zacierać. Trafiały się coraz częstsze wypadki sprzedaży chłopów przez pana, tak jak gdyby chodziło o niewolników. Te różne formy eksploatacji chłopa szlachta mogła utrzymać tylko w oparciu o silną władzę monarchy, tym bardziej, że stale powtarzały się bunty chłopskie. Zwłaszcza bunty kozackie czy bunt Stieńki Razina od połowy XVII wieku dały odczuć bojarom rosyjskim grożące im niebezpieczeństwo Stąd wzrost władzy carskiej, która pod koniec omawianego okresu czyli w drugiej połowie XVII wieku była już prawie władza absolutna. Tuż pod koniec XVII wieku ważną potrzebą Rosji stało się przeprowadzenie daleko idących reform wewnętrznych oraz uzyskanie dostępu do morza. Zadania tego podjął się Piotr I (1689 – 1725). W monarchii Piotra I wyłącznie szlachta była warstwą uprzywilejowaną, a poparcie udzielane stanowi kupieckiemu miało jedynie charakter ekonomiczny. Tylko szlachta mogła władać ziemia wraz z poddanymi, miała najszerszy dostęp do stanowisk cywilnych i wojskowych, choć car nie liczył się z pochodzeniem. Bojarstwo przestało w tym czasie istnieć jako nadawana godność i jako wydzielona grupa arystokracji feudalnej. Pozostała tylko szlachta, wśród której także rozwijało się zróżnicowanie w zależności, od majątku, stanowisk i tytułów. Przy tym wszystkim położenie szlachty uległo w praktyce pewnemu pogorszeniu. Główną przyczyną był obowiązek dożywotniego pełnienia służby wojskowej, do której obowiązany był każdy szlachcic od chwili ukończenia 15 roku życia. Wprawdzie istniała też możliwość podjęcia służby cywilnej zamiast wstąpienia do szeregów, lecz tylko dla jednej trzeciej członków rodzin szlacheckich. W skład szlachty wchodzili też coraz to nowi ludzie, obdarzani przez Piotra I szlachectwem, a czasem także tytułami książąt (jeden raz), hrabiów czy baronów. Cały system służby państwowej, cywilnej i wojskowej ujęto w jednolity schemat 14 stopni tzw. czynów, czy rang, według których mogli awansować urzędnicy i oficerowie. Awans inną drogą stawał się wykluczony. Schemat ten nazwano tabelą rang, a pojawił się w 1722 roku i przetrwał aż do upadku caratu. Najwyższą rangą cywilną był kanclerz, następną rzeczywisty tajny radca, potem tajny radca, rzeczywisty radca stanu itd. aż do najniższej, czternastej rangi pisarza kolegialnego. Rangi wojskowe określono oddzielnie dla oficerów wojska lądowego i marynarki, od generała – feldmarszałka do chorążego i od generała – admirała do miczmana. Osiągnięcie określonej rangi cywilnej bądź wojskowej dawało prawo do otrzymania szlachectwa. Istniały prócz tego jeszcze rangi dworskie: wielki szambelan, wielki marszałek dworu, wielki koniuszy, wielki ochmistrz, wielki podczaszy, łowczy itp. Rangi dworskie miały nomenklaturę niemiecką, np. wielki szambelan, to ober – kamiergier itd. Stosowanie rang w praktyce musiało zrodzić pewne osobliwości, na które zwykle nie zwraca się uwagi, np., że kanclerz nie był w Rosji urzędem, lecz czynem, czyli tytułem, przyznawanym zresztą rzadko, tylko kierownikom polityki zagranicznej, a w XIX wieku ministrom spraw zagranicznych. Po raz ostatni nadano tę rangę w roku 1867. Wprawdzie założenia tabeli rang przewidywały, iż wyszczególnione czyny oznaczają właśnie urząd, stanowisko, lecz w praktyce nastąpiło dość szybko oddzielenie niektórych tytułów od stanowisk i niejako usamodzielnienie się tych tytułów. Pociągając całą rzeszę synów szlacheckich do służby państwowej, musiano wymagać od nich sztuki czytania i pisania oraz znajomości arytmetyki, a ponieważ młodzieńcy ówcześni zbyt entuzjastycznie się do tego nie garnęli, wymyślono bardzo charakterystyczna karę, mianowicie zabroniono zawierać małżeństwa tym, którzy nie mogli się wykazać wspomnianymi umiejętnościami,. W 1714 roku Piotr I wydał dekret, na mocy, którego szlachta traciła prawo dowolnego dysponowania swoimi majątkami, gdy chodziło o przekazywanie ich w spadku. Odtąd cały majątek musiał dziedziczyć tylko jeden syn, niekoniecznie najstarszy. Rozporządzenie wydano w celu uzyskania jak najszerszego dopływu szlachty do służby państwowej. Sama szlachta nie była oczywiście zadowolona z tego zarządzenia, ani też z wielu innych, dlatego po śmierci Piotra I, potrafiła uzyskać od jego następców bardzo korzystne dla siebie rozstrzygnięcia. Restrykcje Piotra I były koniecznością historyczna, przeminęły jednak szybko i w końcu w drugiej, polowie XVIII wieku Rosja stać się miała monarchią prawdziwie szlachecką. Cały ciężar utrzymania państwa spadał nadal, podobnie zresztą jak i przedtem tak i potem, na chłopów. Chłopów obciążonych pańszczyzną i długim szeregiem innych powinności, chłopów płacących różne podatki, zmuszanych do pracy ponad siły przy budowie stolicy, dróg i kanałów. Piotr I ciągle potrzebował pieniędzy i w poszukiwaniu nowych źródeł dochodów państwowych korzystał nawet z usług specjalnych urzędników, którzy wymyślili nowe podatki. Płacono je od ilości okien, drzwi i kominów, od piwnic, młynów i łazien, od chomątków i uli w pasiekach. Ponieważ duże dochody płynęły z monopoli skarbowych(smoła, potaż), rząd wprowadził jeszcze monopol solny, tytoniowy i kilka innych. Sytuacja taka nie mogła trwać wiecznie, bo nawet urzędy nie radziły sobie z tak skomplikowanym systemem. W związku z tym przeprowadzono w 1719 roku spis ludności, była to tzw. pierwsza rewizja, a potem ustanowiono podatek pogłówny, likwidując przy tym różne podatki pobierane przedtem. Nowym podatkiem objęci zostali wszyscy chłopi państwowi i prywatni oraz mieszkańcy posadów miejskich, wprawdzie tylko płci męskiej, lecz za to nawet niemowlęta. Także chłopi mieli odtąd płacić ten podatek. W ten sposób różnice między chłopami i chłopami pańszczyźnianymi przestały praktycznie istnieć. Szlachta i duchowieństwo nie płaciły podatku pogłównego, który utrzymał się prawie do końca XIX Policja, straż miejska i pożarna to instytucje, które mają nam służyć. Jednak niektórzy z nas nie zdają sobie z tego sprawy i często są wrogo nastawieni do straż miejska i pożarna to instytucje, które mają nam służyć. Jednak niektórzy z nas nie zdają sobie z tego sprawy i często są wrogo nastawieni do zawodów, które nie zawsze są pozytywnie odbierane przez nasze społeczeństwo, należy niewątpliwie strażnik miejski. Mimo że municypalni strzegą porządku w mieście, wiele osób podchodzi do ich z załata im opon- Trafiamy na różnych ludzi - przyznaje Jerzy Brążkowski ze Straży Miejskiej w Świeciu. - Ostatnio jeden pan przekroczył samochodem dozwoloną prędkość i jeszcze miał do nas pretensje, dlaczego ustawiliśmy fotoradar w tym miejscu. Ludzie zwykle nie widzą swojej winy i uważają, że jesteśmy wobec nich złośliwi, a my przecież wykonujemy tylko swoją pracę. Mieliśmy także sytuację, podczas której przyszedł do nas pewien świecki wulkanizator i nie dość, że zachowywał się w komendzie jak u siebie w domu, to jeszcze rozstawiał wszystkich strażników po kątach. W końcu wymyślił sobie, że w swojej firmie nie będzie obsługiwał strażników miejskich i rzeczywiście słowa dotrzymał - dodaje Jerzy że takie sytuacje nie są dla mundurowych przyjemne, to jednak znają oni realia swojej pracy i są już przyzwyczajeni do takich Ludzie często reagują w ostry sposób, gdy komuś dzieje się krzywda - stwierdza Robert Wojciechowski, zastępca komendanta Powiatowej Straży Pożarnej w Świeciu. - Jest to naturalny odruch, ale takie zachowanie czasem bardzo przeszkadza. - Zdarza się, że jesteśmy krytykowani za to, że zbyt późno przyjeżdżamy na miejsce wypadku, ale później okazuje się, że to świadkowie zdarzenia za późno nas o nim powiadomili. Często także słyszymy głosy: „Zrobiłbym to lepiej”. Nikt jednak nie kwapi się do szybkiej pomocy i powiadomienia o tym straży. Muszę przyznać z przykrością, że do takich sytuacji dochodzi bardzo często, ale chyba z większą agresją stykają się strażnicy miejscy czy policjanci - dodaje Robert za mandat- To fakt, że ludzie czasem zbyt nerwowo reagują na to, że na przykład zatrzymamy ich pojazd do kontroli - komentuje komisarz Mirosław Elszkowski, zastępca komendanta powiatowego policji w Świeciu. - Często używają oni wulgarnych określeń i buntują się przeciwko mandatom. Mamy też problem z fikcyjnymi zgłoszeniami, w których dowcipnisie nie szczędzą niecenzuralnych słów.

u tych panów z wielkich stanów